سایت زنان و مامایی بابل

 سلول سرطانی عمل اصلی خود را در یک عضو از بدن از دست می‌دهد و دیگر مفید نمی‌باشد و اعمال بدن را نادیده گرفته، صرفاً متوجه تغییرات و تغذیه خود می‌باشد و همکاری خود را نسبت به سلولهای دیگر از دست می‌دهد و در نتیجه به تکثیر بدون کنترل خود در یکی از قسمتهای بدن ادامه داده و آن عضو را از کار می‌اندازد. علاوه بر این با انتشار و گسترش به سایر نواحی بدن موجبات مرگ مریض را فراهم می‌سازد.

آیا هرکس که بیماری سرطان دارد با این بیماری فوت می‌کند؟
 مطلقاً نه، اگر چنانچه بیماری بموقع شناخته گردد، بسیاری از سرطانها را می‌توان با جراحی و رادیوتراپی و یا با داروهای شیمیایی یا مخلوطی از آنها درمان کرده و مریض را از مرگ حتمی نجات داد.
 مطلبی که مهم است تشخیص زودرس سرطانها می‌باشد. زیرا پس از آنکه یک سلول دچار تغییرات ذکر شده گردید و بدل به سلول سرطانی شد، از آن به بعد سلولهای مشابه خود را ایجاد می‌کند. یعنی ابتدا به دو سلول، بعد به ۴ سلول و همین طور الی آخر تقسیم می‌گردند.
 اگر در مراحل اولیه این سلولها کشف گردند و قبل از آنکه به سایر نقاط بدن انتقال یابند (در حالت موضعی) درمان شوند بهترین شانس برای نجات بیمار بدست آمده است. از این رو علائم اولیه برخی از سرطانهای زنان و مردانه و طرق بررسی و پیگیری آنها را ذکر می‌کنیم.

۱- سرطان بیضه
 شانس این که یک مرد سفیدپوست در طی عمر خود دچار سرطان بیضه گردد نزدیک ۲/۰% می‌باشد. شیوع این سرطان در همه جای دنیا یکسان نیست و در نژادهای مختلف و در کشورهای مختلف شیوع متفاوتی دارد. این سرطان عمدتاً مردانی که در محدوده سنی ۱۵ تا ۴۵ سالگی قرار دارند را مبتلا می‌سازد. با درمانهای جدیدی که برای این سرطان ابداع شده طول عمر این بیماران بیشتر شده است. در طبقات مرفه شانس بروز این سرطان تقریباً دوبرابر شانس بروز آن در طبقات پایین جامعه می‌باشد. در مورد این که سرطان در اثر چه عاملی به وجود می‌آید، باید گفت علت ایجاد این سرطان مشخص نیست. عوامل مادرزادی و محیطی در بروز آن مؤثر است.
 مشخص‌ترین عاملی که با سرطان بیضه مرتبط است عدم نزول بیضه‌ها در دوران طفولیت می‌باشد. این مسئله در ۱۰ درصد از کلیه افراد مبتلا به سرطان بیضه دیده می‌شود.
 اگرچه درمان این بیضه‌ها در همان دوران کودکی و پایین آوردن بیضه‌ها به محل اصلی آن تغییری در شانس بروز سرطان ایجاد نمی‌کند ولی در عوض تشخیص زودرس آن را آسان‌تر می‌سازد. از سایر عواملی که ممکن است مؤثر باشند ضربه به بیضه و عفونت بیضه است اما ارتباط آنها با سرطان بیضه اثبات نشده است. مصرف داروهایی که استروژن دارند توسط مادر در طی دوره حاملگی فرد ممکن است در ایجاد سرطان بیضه نقش داشته باشد.

علائم بالینی: 
 شایعترین علامت سرطان بیضه بزرگ شدن بیضه یا بیضه‌ها بدون درد است. این بزرگ شدن بیضه‌ها با گذشت زمان و به صورت تدریجی اتفاق می‌افتد. اکثراً بیضه سمت راست مبتلا می‌گردد ولی گاهی اوقات دوطرفه می‌باشد. گاهی احساس سنگینی در بیضه‌ها وجود دارد. گاهی از اوقات درد بیضه هم وجود دارد. این درد که در ۱۰ درصد از موارد ایجاد می‌گردد به علت خون‌ریزی خود به خود در داخل بیضه است.
 در جوامع غربی از زمانی که خود بیمار متوجه علائم سرطان بیضه می‌شود تا زمانی که به پزشک مراجعه می‌کند ۳ الی ۶ ماه طول می‌کشد. احتمالاً این زمان در کشور ما طولانی‌تر است. هرچه این زمان طولانی‌تر باشد، رشد و پیشرفت سرطان به قسمتهای دیگر بدن بیشتر است، اهمیت این مسئله تا بدین حد است که نزدیک ۱۰ درصد از بیماران به خاطر علائم ناشی از دست‌اندازی سرطان به اعضای دیگر مراجعه می‌کنند نه بخاطر علائم سرطان بیضه. از این علائم دست‌اندازی به کمردرد  به علت انتشار سرطان بیضه به اطراف مهره‌های کمری می‌توان اشاره نمود. ریه‌ها، استخوانها و سیاهرگ بزرگ تحتانی نیز مورد تهاجم سرطان بیضه قرار می‌گیرند. هنگام درگیری ریه‌ها بیمار با سرفه و تنگی نفس مراجعه می‌کند.
 درگیری استخوانها به صورت درد دست و پا بروز می‌کند و در هنگام درگیری سیاهرگ بزرگ تحتانی بیمار از تورم پاها شاکی است.
 آزمایشاتی برای تشخیص سرطان بیضه وجود دارد که توسط پزشک تجویز می‌گردد. از روشهای تشخیصی بسیار خوب سونوگرافی از بیضه‌ها می‌باشد. برای تشخیص تهاجم سرطان بیضه به سایر قسمتهای بدن عکسبرداری از ریه و سی‌تی اسکن شکم انجام می‌گردد.
 ممکن است علائم سرطان بیضه در بیماری‌هایی چون عفونت بیضه و مجاری اطراف آن و هیدروسل و تجمع مایع در بیضه و سل بیضه دیده شود.
 بنابراین با مشاهده علائم اولیه (تورم بیضه و احساس سنگینی) یا علائم ثانویه (درد استخوانها و کمردرد و سرفه و …) باید فوراً نگران شد اما مراجعه فوری به پزشک ضروری است. با آگاهی از این علائم و مراجعه سریع به پزشک و درمان به موقع سرطان بیضه از انتشار آن و نهایتاً مرگ بیمار جلوگیری می‌شود.

۲- سرطان پروستات:
 شایعترین سرطان در آقایان سرطان پروستات می‌باشد. البته سابق بر این سرطان ریه و روده بزرگ از شیوع بیشتری برخوردار بودند. ولی امروزه سرطان پروستات شایعتر است. اگرچه در موارد زیادی این سرطان باعث بروز علائم بالینی در فرد مبتلا می‌گردد ولی در بعضی از موارد ممکن است ایجاد نگردد.
 سرطان پروستات به ندرت در سنین کمتر از ۴۰ سالگی بروز می‌کند. هرچه از ۴۰ به طرف ۷۰ سال برویم شیوع این سرطان بیشتر شده در ۷۰ تا ۸۰ سالگی به حداکثر شیوع خود می‌رسد.
 شیوع این سرطان زیاد است. ۳۰% از افراد ۵۰ ساله دچار این سرطان هستند و در سن ۷۵ سالگی ۷۵% مردان مبتلا می‌باشند.
(این دو آمار به دنبال کالبد شکافی به دست آمده است)

علت ایجاد سرطان پروستات:
 عوامل مؤثر در ایجاد سرطان پروستات ۴ دسته‌اند:
۱- وراثت: این سرطان در خویشاوندان فرد مبتلا با احتمال بیشتری بروز می‌کند.
۲- تغذیه و عوامل محیطی: هنوز اثبات نشده است.
۳- عوامل هورمونی: هورمون جنسی مردانه باعث تسهیل بروز سرطان پروستات می‌گردد. هرچه غده پروستات بیشتر توسط هورمون جنسی تحریک شود احتمال بروز سرطان پروستات بیشتر می‌گردد.
۴- عوامل عفونی: اثر این عوامل اثبات نشده است.

عوامل بالینی:
 ممکن است بدون علامت باشد و در جریان معاینه معمولی بیمار یا به دلیل بیماری دیگر تشخیص داده نشود. این مسئله اهمیت معاینه پروستات در جریان معاینه عادی بیماران را مشخص می‌کند.
 علائم معمول سرطان پروستات شامل علائم انسداد ادراری ناشی از فشار بر روی گردن مثانه، احتباس حاد ادرار (عدم توانایی دفع ادرار)، وجود خون در ادرار و عدم توانایی در نگاه داشتن ادرار می‌باشد. پس از انتشار سرطان به استخوانها و ستون مهره‌ها علائمی به صورت درد استخوانها، علائم عصبی ناشی از فشار بر روی طناب نخاعی و شکستگی مهره‌ها بروز می‌کند.
 تشخیص با معاینه پروستات توسط پزشک صورت می‌گیرد. با توجه به مطالبی که به آنها اشاره شد احتمال این که افراد بدون آنکه علا.تی داشته باشند مبتلا به سرطان پروستات باشند وجود دارد.
 بنابراین عاقلانه است که برنامه‌ای تنظیم شود تا به طور مرتب و منظم و در فواصل زمانی مشخصی، آقایان از نظر سرطان پروستات مورد بررسی قرار گیرند که از سه روش: آزمایش P.S.A و معاینه پروستات و سونوگرافی از غده پروستات میـوان استفاده کرد.
 لازم است بعد از ۳۵ سالگی اقدامات تشخیصی برای مردان شروع شود پس از تشخیص درمان جراحی، رادیوتراپی، هورمونی ممکن است صورت بگیرد.

۳- سرطان پستان در زنان: 
 شایعترین سرطان در خانمها سرطان پستان است. شایعترین علت مرگ در خانمهای ۴۰ تا ۴۴ ساله سرطان پستان می‌باشد. با افزایش سن خانمها، احتمال ابتلا به سرطان پستان افزایش می‌یابد.
 خانمهایی که مادران یا خواهرانشان دچار سرطان پستان باشند، شانس بیشتری برای ابتلاء به این سرطان را دارند و اگر این بستگان قبل از زمان یائسگی دچار سرطان شده باشند یا سرطان آنها در هر دو طرف باشد و یا در چند نفر از بستگان نزدیک فرد، سرطان رخ داده باشد، شانس بیشتری برای ابتلاء به سرطان پستان دارند.
 خانمهایی که هرگز صاحب فرزند نشده‌اند و یا اولین زایمان آنها بعد از سن ۳۵ سالگی باشد، شانس بیشتری برای ابتلاء به سرطان پستان دارند بعلاوه هرچند اولین عادت ماهانه در سن پایین‌تری شروع شود (کمتر از ۱۲ سال) و یائسگی دیرتر بروز کند (بعد از ۵۰ سالگی) شانس گرفتاری به سرطان پستان نیز افزایش می‌یابد.
 خانمهایی که دچار سرطان رحم شده باشند، شانس بیشتری برای درگیری با سرطان پستان دارند. عوامل محیطی و جغرافیایی و مصرف الکل نیز در بروز این نوع سرطان مؤثرند.
 دورة رشد این سرطان طولانی است و تمایل زیادی به دست‌اندازی و انتشار به سایر اعضاء دارد. به خاطر این مسائل برنامه‌های مختلفی جهت ردیابی سرطان در سطح جمعیت پیشنهاد شده است تا در مرحلة اولیه رشد سرطان و پیش از اینکه انتشار پیدا کند تشخیص داده شود.

علائم بالینی: 
 در اکثریت موارد بیمار به خاطر اینکه متوجة یک تودة بدون درد در پستان خود شده است مراجعه می‌کند. گاهی از اوقات این توده دردناک است. ترشح از پستان، فرو رفتن نوک پستان، سفت شدن و قرمز شدن پستان نیز گاهی دیده می‌شود. قسمت بالا و خارجی پستان و نوک پستان بیشتر دچار سراطن می‌شوند. غدد لنفاوی زیربغل نیز گاهی متورم می‌شوند. علائمی که نشانة پیشرفت سرطان پستان هستند و از وخامت بیماری حکایت می‌کنند موارد زیر می‌باشند: دانه دانه شدن پستان، زخم شدن پوست پستان و وجود یک تودة بزرگ و سفت در پستان که از داخل به دیوارة قفسه سینه چسبندگی داشته باشد غددلنفاوی، زیر بغل، کبد و ریه از نواحی هستند که سرطان پستان به آنها انتشار می‌یابد.
 به خاطر شیوع نسبتاً زیاد این سرطان و تمایل آن به انتشار، برنامه‌های مختلفی جهت ردیابی و تشخیص زودرس آن پیشنهاد شده است. این برنامه‌ها شامل سه قسمت می‌باشند:
۱- معاینه پستان توسط خود فرد: (هر ماه یکبار بعد از ۲۰ سالگی) با مشاهدة کوچکترین تغییری در وضعیت پستان باید به پزشک مراجعه نماید.
۲- معاینه توسط پزشک: بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی هر ۲ الی ۳ سال یکبار توسط پزشک معاینه می‌شوند. بعد از ۴۰ سالگی سالی یکبار اینکار انجام شود.
۳- رادیوگرافی پستان: از ۳۵ سالگی تا ۴۰ سالگی باید یک بار رادیوگرافی پستان انجام شود.
پس از تشخیص درمان با جراحی، رادیوتراپی، و هورمون درمانی انجام می‌شود.

۴- سرطان گردن رحم:
 پنجاه سال پیش سرطان گردن رحم شایعترین علت مرگ در خانمهای آمریکایی به علت سرطان بود ولی از سال ۱۹۴۰ به بعد میزان مرگ و میر ناشی از این سرطان بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است. با این وجود هنوز میزان مرگ و میر ناشی از سرطان گردن رحم سالانه موجب مرگ عدة زیادی می‌گردد.
 احتمال بروز این سرطان در خانمهایی که ازدواج کرده‌اند بیشتر از خانمهای مجرد است. هرچه تماس جنسی و مقاربت بیشتر انجام شود و به علاوه هرچه اولین مقاربت در سن پایین‌تری انجام شود احتمال بروز این سرطان بیشتر می‌شود. بیماریهای مقاربتی نیز در سرطان گردن رحم نقش دارند. در هر صورت نقش و اهمیت رعایت بهداشت در پیشگیری از بروز این سرطان مطرح می‌باشد. برای اینکه بافت طبیعی گردن رحم به یک بافت سرطانی تبدیل شود، باید مراحل خاصی را طی کند. این مراحل که به تدریج و با گذشت زمان پیشرفت می‌کنند به ترتیب عبارتند از:
۱- بافت طبیعی
۲- بهم‌ریختگی
۳- سرطان محدود به بافت سطحی
۴- سرطان مهاجم

 در موارد زیادی (نزدیک به ۵۰ درصد موارد) بافتی که در مرحلة بهم‌ریختگی است خود به خود به قسمت بافت طبیعی بر می‌گردد. ولی وقتی به مرحلة سرطان محدود به بافت رسید، دارای اهمیت زیادی می‌شود. زیرا این مرحله مقدمة مرحلة سرطان مهاجم است. هرگونه اقدامی که بتوان برای تشخیص این مرحله انجام داد ارزش و اهمیت بی‌اندازه‌ای دارد و همچنین هر اقدامی که برای متوقف نمودن سیر سرطانی در مرحلة محدود به بافت یا زودتر بتوان انجام داد موجب نجات جان بیمار خواهد شد.
 روش بسیار خوب و مؤثری که برای تشخیص وضعیت گردن رحم وجود دارد، نمونه‌برداری سطحی از گردن رحم می‌باشد که به آن آزمایش پاپ اسمیر می‌گویند.
 هر خانمی پس از ازدواج باید سالانه یکبار آزمایش پاپ انجام دهد. اگرچند سال پشت سرهم آزمایش طبیعی بود و مشکلی در معاینه توسط پزشک متخصص زنان دیده نشد، می‌توان پاپ اسمیر را هر دوسال یا سه سال یکبار انجام داد. اگر جواب پاپ اسمیر مثبت بود نمونه‌برداری از بافت رحم انجام می‌شود. پس از تشخیص مرحلة سرطان محدود به بافت سطحی باید آن را سریعاً درمان نمود که روشهای مختلفی برای درمان آن وجود دارد. مرحلة بعد از سرطان محدود به بافت، مرحلة سرطان مهاجم است.

علائم بالینی:
 تا مرحلة سرطان محدود به بافت، هیچ علامتی در بیمار وجود ندارد و ظاهراً سالم است. در مرحلة سرطان مهاجم نیز ممکن است هنوز هیچ علامتی نداشته باشد و یا اینکه علائم خفیفی از خود نشان دهد.
 خونریزی ماهانه نامنظم، خونریزی پس از نزدیکی، و یا ترشح بدبو و خونآلود از علائم بیماری است. به تدریج که سرطان پیشرفت می‌کند، ترشحات خونی بیمار بیشتر شده و بیمار هر روز از خونریزی شکایت می‌کند. با پیشرفت بیشتر سرطان، بیمار از درد نیز شاکی می‌شود. کمر درد به پشت، ران و زانو انتشار می‌یابد. در بعضی موارد ممکن است بیمار هیچگونه ترشحی نداشته و فقط از درد شاکی باشد.