سایت زنان و مامایی بابل

 MRI بدن ( قفسه سینه ، شکم ، لگن)

MRI بدن چیست؟

Magnetic resonance imaging (MRI) (عکسبرداری تشدید مغناطیسی) یک عکس برداری غیر تهاجمی است که به پزشک اجازه می دهد بهتر به تشخیص بیماری بپردازد.

MRI از یک میدان مغناطیسی قوی ، امواج رادیویی و کامپیوتر برای تصویر برداری دارای جزئیات از بافت های نرم و استخوان ها و دیگر اندام داخلی بدن استفاده می کند.  که تصاویر بعدا روی مونیتور و یا بصورت چاپ شده قابل مشاهده اند. MRI از پرتو های یونیزان (مثل اشعه X) استفاده نمی کند.

عکسبرداری MR به پزشکان این قابلیت را می دهد که به تشخیص مواردی جزئی که توسط CT و یا UltraSound و اشعهX قابل مشاهده نیست ، بپردازند.

کاربردهای عمومی این روش چیست؟

MRI برای موارد زیر مناسب است:

_ ستون فقرات، لگن، قلب ، جگر، صفرا ، کلیه، طحال و لوزالمعده.

_ الت تناسلی ، بیضه ها ، رحم ، تخم دان

_ لگن خاصره و مفصل ران

_ رگها (آنژیوگرافی MR)

پزشکان همچنین از MR برای موارد زیر نیز استفاده می کنند:

_ سرطانهای قفسه سینه و شکم

_ مشکلات کرونر قلب و آئورت و رگها بوسیله آزمایش کلفتی و چنبرۀ قلب همچنین وسعت حمله های قلبی.

_ سرطان و دیگر ناهنجاری های دستگاه تناسلی

_ بررسی عملکرد صحیح قلب

_ جراحات کبد و دیگر اعضای بدن

_ ناهنجاری های مادرزادی عروقی مانند تصلب شریان

_ مشکلات کیسه صفرا (MRCP)

آماده سازی مریض برای این روش چگونه است؟

مریض باید يك لباس کشاد و راحت بپوشد شاید هم اجازه داده شود پوشاك خودش را بپوشيد اگر گشاد باشد و هرگونه فلزی را باید از خود دور سازد.

اجازه در مورد خوردن و آشامیدن بسته به نوع تجهیزات و آزمایش متفاوت است. اکثرا بعد از عکسبرداری مریض می تواند به کارهای روزانه اش ادامه دهد(مگر اینکه پزشک دستور ویژه ای بدهد).

گاهی شاید به بیمار مواد کنتراست خورانده یا تزریق شود. راديولوژيست يا تکنسین  ممكن است از بیمار بپرسد که آیا او آلرژیهایی از هر نوعى از قبيل تب يونجه ، كهير، آسم و یا آلرژی به انواع غذا و دارو دارد یا نه. مواد کنتراستی که برای MRI استفاده می شود به گادولینیم (gadolinium) موسوم است.

در مواردی مثل بیماری های کلیوی و یا کم خونی ممکن است از داروهای کنتراست استفاده نشود.

زنانی که احتمال بارداریشان می رود باید به پزشک اطلاع دهند. چون اثرات احتمالی MRI بر نوزاد و یا جنین می تواند خطرناک باشد و تا زمانی که واقعا ضروری نباشد نباید اقدام به MRI کنند.

هرگونه جواهرات باید از بدن دور شود. چون این لوازم با میدان مغناطیسی تداخل می کنند. مریض هایی که در بدن خود از پلاتین و یا مواد فلزی دیگر استفاده می کنند نمی توانند از MRI استفاده کنند.

در صورت داشتن هر گونه وسایل الکترونیکی وفلزی در بدن باید به پزشک اطلاع داد. برخی از این وسایل عبارتند از:

_ سمعک

_ سوند

_ IUD

_ باتری قلب

_ دست و پای مصنوعی

در کل فلزات بکار برده شده در جراحی ارتوپدی خطری را در هنگام MRI متوجه بیمار نمی کنند. اگر شک و شبهه ای از وجود مواد فلزی وجود داشته باشد می توان بوسیله عکس های اشعهX از وجود این اشیا اطمینان حاصل کرد.

رنگ های استفاده شده در خالکوبی ممکن است حاوی آهن باشند و ممکن است هنگام عکسبرداری MRI گرم شوند، اما در واقع مشکلی برای فرد و عکسبرداری ایجاد نمی کنند. دندانهای پر شده معمولا بر عکسبرداری تاثیر نمی گذارند. اما ممکن است تصویر مغز را کمی اعوجاج دار کنند.

این تجهیزات چه شکلی است؟

دستگاه های MRI معمولی به شکل استوانه ای هستند که دور تا دور آن میدانهای مغناطیسی دایروی وجود دارد. که مریض بر روی تخت آن دراز کشیده و به داخل حفره آن می رود.

برخی از دستگاه های MRI طوری ساخته شده اند که میدان مغناطیسی کاملا دور تا دور مریض نیست که Short-bore نام دارند و نوع دیگر اطراف مریض باز است و به MRI باز موسومند. این نوع MRI ها برای مریض هایی که از مکان تنگ می ترسند مناسب است. اما این نوع MRI ها برای هر نوع عکسبرداریی مناسب نیستند در ضمن کیفیت عکسبرداری های دیگر را ندارند.

این پروسه چگونه کار می کند؟

بر خلاف عکسبرداری های معمولی و CT ، این روش یعنی MRI بر مبنای تشعشع نیست. بلکه امواج رادیویی به پروتون (هسته هیدروژن)  در یک میدان مغناطیسی قوی تابانده می شود.

میدان مغناطیسی در اثر عبور جریان از یک سیم پیچ بزرگ تولید می شود. سیم پیچ های دیگر در نقاط مختلف دستگاه قرار داده می شوند. معمولا سیم پیج اصلی حول بدن بیمار ، درون دستگاه است که امواج رادیویی را ارسال و دریافت می کند. وقتی مریض درون دستگاه MRI  دراز می کشد ، امواج رادیویی به طرف پروتون های قسمتی از بدن که باید مورد بررسی قرار بگیرد تابانده می شود. در میدان مغناطیسی ، این پروتونها جهتشان تغییر می کند که سیگنال هایی را تولید می کند و به وسیله سیم پیچ ها این سیگنال ها آشکارسازی می شوند.

یک کامپیوتر هم این سیگنال ها را بررسی کرده و آنها را به تصویر تبدیل می کند. کامپیوتر تصاویر را در سه بعد بررسی می کند که بر روی صفحه مونیتور می تواند در جهت های مختلف بررسی شود.

چون مقدار پروتون در مولکول آب بسیار زیاد است ، تصاویر بافت های پر آب با دیگر بافت ها متفاوت است. MRI برای مواقعی که نیاز به بررسی بی نظمی در انتشار مایع در یک نقطه از بدن است بسیار مفید می باشد. بعنوان مثال نقاطی که تومور، عفونت یا سوختگی دارند. بطور کلی تفکیک بافت های غیر عادی از بافت های عادی توسط روش MRI نسبت به روشهای دیگر بسیار آسان تر است.

این روش چگونه است؟

MRI اغلب به صورت سرپایی است.

مریض روی تخت دستگاه خوابانده می شود و به درون دستگاه برده می شود. وسایل کوچکی که محتوی سیم پیچ های ارسال و دریافت امواج رادیویی هستند ممکن است در مجاورت قسمتی که باید از آن عکسبرداری شود قرار  گیرد.

اگر ماده کنتراست زا مورد استفاده شود یک محلول نمک مخصوص نیز به ماده کنتراست اضافه می شود که از انعقاد آن در رگ جلوگیری کند.

پس از عکسبرداری باید اطمینان حاصل شود که عکس ها مناسب هستند.

این مراحل معمولا 45 دقیقه طول می کشد.

طیف سنجی MR ، که اطلاعات اضافی را از فعالیت های شیمیایی سلولی بدن به دست می دهد ممکن است به مراحل MRI اضافه شود که این مرحله به تنهایی 15 دقیقه طول می کشد.

در حین این عملیات و پس از آن انسان چه احساسی دارد؟

بیشتر آزمایشات MRI بدون درد اند. مگر ناراحتی از تحت دستگاه یا طولانی بودن انجام آزمایش و یا تزریق درد آور باشد.

گرم شدن نقطه مورد عکسبرداری یک چیز عادی است ولی اگر عذاب آور باشد باید به تکنسین یا رادیولوژیست خبر داده شود. همچنین شنیدن سر و صدا از دستگاه عادی است که مربوط به تولید میدان  مغناطیس است. ولی می توان از گوشی های صدا گیر مخصوص استفاده کرد.

بسیاری از مراکز MRI به بیمار اجازه می دهند که یک نفر همراه را به داخل اتاق ببرد.

داخل دستگاه MRI مجهز به تهویه هوا و دارای نور کافی است. انواع جدید آن نیز دارای پخش موسیقی و تلویزیون هستند.

اگر ماده کنتراست تزریق شود ، احساس سرما تا یکی دو دقیقه طبیعی است.

فرد بلافاصله پس از عکسبرداری می تواند به فعالیتهای عادی خود بپردازد. تعداد کمی از بیماران دچار عوارض جانبی ماده کنتراست از جمله استفراغ و خونریزی موضعی می شوند. همچنین فرد به ندرت دچار حساسیت هایی از قبیل سوزش چشم و یا تورم می شود.

همچنین ضروری است که مادران شیرده ، 36 تا 48 ساعت پس از تزریق ماده کنتراست شیردهی نکنند.

چه کسی نتایج را بررسی می کند؟

یک رادیولوژیست و یک پزشک متخصص تصاویر را بررسی می کنند و نتایج به فرد مراجعه کننده یا به پزشکی که درخواست عکسبرداری را داده ، ارجاع داده می شود.

مزایا و خطرات این روش چیست؟

مزایا:

_ MRI انسان را در معرض مواد رادیو اکتیو قرار نمی دهد.

_ عکس های MR از بافت های  نرم اعضای بدن  مانند قلب و ریه و... دارای حساسیت بیشتری برای تشخیص موارد غیر عادی و یا جراحت های موضعی ، نسبت به روش های دیگر است. همین قابلیت ها باعث شده که MRI یک روش گران بها باشد.

_ MRI یک روش تثبیت شدۀ تشخیصی برای سرطان، مشکات قلبی عروقی و ناهنجاریهای عضلانی و اسکلتی است.

_ MRI می تواند به پزشکان در بررسی چگونگی عملکرد اعضای مختلف بدن کمک کند.

_ MRI قادر است که مشکلات ریز ستون فقرات مثل دیسک کمر را که با روشهای دیگر به راحتی قابل مشاهده نیست ، نشان دهد.

_ MRI پزشکان را قادر می سازد که کیسه صفرا را بدون هرگونه تزریق و جراحی بررسی کنند.

_ مواد کنتراست که در این روش استفاده می شوند ، نسبت به مواد یدی که در CT و X-Ray استفاده می شوند کمتر آلرژی زاست.

_ برای بررسی قلب، MRI را می توان با روش های X-Ray تلفیق کرد تا نتایج بهتری بدست آید.

خطرات:

_ اگر خطرات و مزایای MRI را با هم مقایسه کنیم ، مزایای این روش بسیار بیشتر از خطرات آن است.

_ میدان مغناطیسی قوی به خودی خود مضر نیست بلکه وسایل دارویی و پزشکی ای که در خود فلز دارند ممکن است باعث ایجاد خطر شوند.

_ تزریق مواد کنتراست زا دارای خطر بسیار ناچیزی هستند. فقط ممکن است که تولید آلرژی کنند. در موارد بسیار نادری هم مشاهده شده که عفونت های پوستی را بوجود آورده اند.

محدودیت های MRI بدن چیست؟

تصاویر با کیفیت بالا تنها وقتی بوجود می آیند که تا پایان ثبت عکس بدون تحرک و ساکن ایستاد.

فرد بسیار چاق ممکن است درون دستگاه های معمولی جا نشود.

وجود اشیای فلزی در بدن ، تصاویر را از نتیجه مطلوب دور می سازد.

نفس کشیدن ممکن است باعث اعوجاج در تصاویری شود که مربوط به سینه و شکم و ... است.

وضوح عکسهای ریه زیاد نیست.

این روش نسبت به روش های دیگر عکسبرداری مثل CT زمان بیشتری را می طلبد.

اگرچه هنوز دلایل چندانی برای زیان آور بودن میدان مغناطیسی برای جنین وجود ندارد اما زنان باردار باید احتیاط لازم را به عمل آورند.

MRI همیشه قادر نیست تفاوت تومور و مایع ادم (Edema) را تشخیص دهد. همچنین قادر نیست مقدار کلسیم موجود در تومور را شناسایی کند.

همانگونه که گفته شد MRI گران قیمت تر از روش های دیگر است و زمان بیشتری را می طلبد.