سایت زنان و مامایی بابل

پوکي استخوان و پيشگيري از حوادث

پوکي استخوان چيست ؟
چه کساني بيشتر دچار پوکي استخوان مي شوند ؟
فرد مبتلا به پوکي استخوان با چه مشکلاتي روبرو است ؟
براي پيشگيري از پوکي استخوان و يا پيشگيري از پيشرفت آن چه کار کنيم ؟
چگونه از حوادثي که موجب شکستگي استخوانها مي شوند پيشگيري کنيم ؟
براي پيشگيري از حوادث ، بايد علل ايجاد کننده آن را بر طرف کنيم .از محيط خانه شروع مي کنيم .
تغييرات وضعيت جسمي :
1- سرگيجه و عدم تعادل
2- مشکلات بينايي
3-مشکلات شنوايي
خلاصه فصل سوم

 پوکي استخوان چيست ؟

کلمه استخوان محکم بودن را بياد مي اندازد ، ماده اصلي که سختي  وشکل استخوان را بوجود مي آورد ، کلسيم است . ذخيره شدن کلسيم در استخوان از قبل از تولد آغاز مي شود و تا سن 30 سالگي ادامه مي يابد . در 30 سالگي ، استخوانهاي يک فرد سالم به  بيشترين سختي خود مي رسد .اگر فعاليت بدني وجود نداشته باشد يا غذاي حاوي کلسيم کم مصرف شود ، بتدريج کلسيم استخوانها کم شده , استخوانها شکننده مي شوند . به اين حالت   پوکي استخوان  مي گويند .
پوکي استخوان را گا هي بيماري خاموش مي گويند ، زيرا بدون هيچ علامتي کم کم بوجود مي آيد .  معمولا فرد مبتلا به پوکي استخوان  از بيماري خود اطلاع ندارد .زماني متوجه آن مي شود که در اثر يک ضربه کوچک ، مثلا نشستن ناگهاني ، لغزيدن و پيچ خوردن پا ، زمين خوردن يا برخورد با اشيا شکستگي استخوانهاي قسمت هاي مختلف بدن ، مثل استخوان لگن و يا له شدگي ستون فقرات کمري براي اوپيش مي آيد. چون با افزايش سن احتمال ابتلا به پوکي استخوان بيشتر مي شود .براي اگاهي از وضعيت استخوانهاي خود بايد به پزشک مراجعه کنيم .
 

فرد مبتلا به پوکي استخوان با چه مشکلاتي روبرو است ؟
* استخوانهاي او با يک ضربه خفيف مي شکنند .
* حتي ممکن است استخوانهاي اوبدون هيچ ضربه اي ، خود بخود بشکنند .
* در اين افراد جوش خوردن شکستگي خيلي سخت و طولاني است . بنابراين بايد مدت طولاني تري در بيمارستان بستري شوند .
* گاهي اين افراد از دردهاي استخواني هم رنج مي برند .
 

 براي پيشگيري از پوکي استخوان و يا پيشگيري از پيشرفت آن چه کار کنيم ؟

* بطور منظم ورزش کنيد . ورزش يکي از عوامل مهم براي قرار گرفتن کلسيم در داخل استخوان و محکم شدن استخوانها است .پياده روي ورزش مناسبي است . اما اگر به پوکي استخوان مبتلا هستيد ، قبل از آغاز هر گونه تمرين ورزشي با پزشک خود مشورت کنيد .

* هر روز مواد غذايي حاوي کلسيم  بخصوص لبنيات پاستوريزه کم چرب مصرف کنيد . در گروه لبنيات شير ، ماست ، پنير و کشک از منابع خوب کلسيم است  .
*  شيرمنبع خوبي براي کلسيم است . اما بياد داشته باشيد که اضافه کردن چاي ، پودر نسکافه ، پودر کاکائو و قهوه به شير از جذب شدن کلسيم جلوگيري مي کند.
* شربت هاي کاهش دهنده اسيد معده نمي گذارد کلسيم غذا  جذب شود . بنابراين از مصرف خودسرانه   و غير ضروري آنها خودداري کنيد و فقط با تجويز پزشک مصرف نماييد .
* نوشابه هاي گاز دار جلوي جذب کلسيم غذا را مي گيرند . پس تا حد امکان نوشابه گازدار کمتر مصرف کنيد .
* استعمال دخانياتومصرف الکل براي همه ، در هر سني و در هر شرايطي ضرر دارد . از جمله عوارض استفاده از آنها ، تشديد پوکي استخوان است  پس از مصرف آنها جدا خودداري کنيد .
* ويتامين D با افزايش جذب کلسيم ، از پوکي استخوان جلوگيري مي کند . براي تامين آن هر روز در مقابل نور مستقيم خورشيد قرار بگيريد . تابش نور خورشيد از پشت شيشه تاثيري ندارد . 
 

چگونه از حوادثي که موجب شکستگي استخوانها مي شوند پيشگيري کنيم ؟
 

حادثه براي هر کسي ممکن است پيش بيايد . همه افراد در هر سني بايد مراقب خود باشند .
اما در دوره سالمندي ، اين مراقبت بايد بيشتر باشد ؛ زيزا در صورت بروز حادثه احتمال آسيب ديدگي بخصوص شکستگي بيشتر مي شود . و مدت زمان لازم براي ترميم زخمها و شکستگي ها طولاني تر است .
يک زمين خوردن ساده بر روي فرش ، ممکن است باعث شکستگي استخوان لگن و بستري طولاني مدت در بيمارستان شود . شايعترين حادثه در دوران سالمندي افتادن و زمين خوردن است ، که گاهي به علت عوامل موجود در محيط زندگي پيش مي ايد .، مانند ليز بودن کف حمام و کافي نبودن نور راه پله ها .
گاهي نيز علت زمين خوردن مربوط به خودمان است . بعنوان مثال بعلت تغيير فشار خون و سرگيجه، تعادل ما بهم خورده و به زمين مي افتيم .
براي پيشگيري از حوادث ، بايد علل ايجاد کننده آن را بر طرف کنيم .از محيط خانه شروع مي کنيم .
 

محيط خانه

1- پله ها : شايعترين محل زمين خوردن ، پله هل هستند .معمولا اين اتفاق در پله آخر ايجاد مي شود ؛ جايي که ممکن است به اشتباه تصور کنيم که پله ها تمام شدهاند .
هنگام بالا و پايين رفتن از پله ها ،حتما چراغ راه پله و پاگرد را روشن کنيد تا نور کافي باشد . لبه پله اول و پله آخر را با چسباندن نوار رنگي يا رنگ کردن مشخص کنيد تا انتهاي پله بهتر ديده شود . وجود نرده در کنار پله ها ضروري است . اگر نصب نرده امکان ندارد ، يک ميله محگم با فاصله مناسب بر روي ديوار نصب کنيد بطوري که بتوان از آن کمک گرفت .در صورتي که روي پله ها  را با فرش و موکت پوشاندهايد ، حتما بايد کف پوش پله را به وسيله گيره مخصوص ، به پله ثابت کنيد و مراقب باشيد که چين نخورده و کشيده نشود .
 

2- آشپزخانه : آشپزخانه نيز يکي از محلهاي شايع زمين خوردن است . کف پوش آشپزخانه نبايد ليز باشد . از واکس هاي براق کننده براي کف آشپزخانه استفده نکنيد ؛ زيرا علاوه بر اينکه خطر ليز خوردن را بيشتر مي کند ، با انعکاس نور و بوجود آوردن اختلال ديد نيز خطر زمين خوردن را نيز افزايش مي دهد . در صورت شکستن کف آشپزخانه و يا خيسشدن آن به هر دليلي ، بلافاصله آن را خشک کنيد .  براي آين کار خم نشويد روي زمين بنشينيد و يا از وسايل دسته بلند استفاده کنيد .
 

3- حمام : حمام نيز به دليل خيس بودن کف آن از محل هاي پر خطر براي زمين خوردن است . بنابراين  هنگام استحمام به اين نکات توجه کنيد .
* از دمپايي هايي براي حمام استفاده کنيد که کف آن ليز نباشد .
* دمپايي هاي ابري اصلا مناسب نيستند .
* از پادري هاي پلاستيکي مخصوص ي که از ليز خوردن جلوگيري مي کند براي کف حمام استفاده کنيد .
* اگر حمام کردن در حالت ايستاده براي شما سخت است ، از يک صندلي يا چهار پايه براي نشستن زير دوش استفاده کنيد . دوش دستي نيز مي تواند کمک کننده باشد.
* ميله هايي را بعنوان دستگيره بر روي ديوار حمام نصب کنيد که بتوان قبل از ليز خوردن با گرفتن آنها تعادل خود را حفظ نمود.
 

4- اتاق : کليد برق اتاق ، بايد در نزديکترين محل به درب ورودي باشد تا مجبور نباشيد براي روشن کردن لامپ ، در تاريکي راه برويد .
* فرش کف اتاق را طوري قرار دهيد که لبه هاي آن به پا گير نکند .
* پتو يا روفرشي روي فرش پهن نکنيد ؛ زيرا امکان جمع شدن و ليز خوردن و گير کردن به پا را زياد مي کند .
* وسايل خانه را طوري بچينيد که سر راه نباشند ، بخصوص در مسير اتاق خواب به توالت و آشپزخانه که نياز است شبها هم مورد استفاده قرار گيرند .
* در مورد وسايل برقي مانند تلويزيون ، راديو ، و....أقت کنيد که بين اتاقها اختلاف سطح يآ پله وجود نداشته باشد ؛ زيرا وجود پله يا اختلاف سطح در داخل منزل خطر زمين خوردن را افزايش مي دهد .
* براي انجام کارهايي مثل شستن شيشه پنجره يا ديوار ها ، از ديگران کمک بگيريد و تا جايي که امکان دارد از بالا رفتن از نردبان يا ايستادن روي چهار پايه خودداري کنيد

تغييرات وضعيت جسمي

1- سرگيجه و عدم تعادل  : « سرگيجه و عدم تعادل » يکي از عواملي است که مي تواند باعث سقوط و افتادن شود . سرگيجه علل مختلفي دارد . در صورت داشتن چنين مشکلي ، حتما به پزشک مراجعه کنيد . گاهي سرگيجه بعلت وضعيت بدني خاصي  ايجاد مي شود .در اين گونه موارد ، با رعايت توصيه هاي زير مي توان از بروز سرگيجه جلوگيري کرد :

* خم کردن سر به عقب - حرکت سر به عقب مانند آنچه  هنگام نگاه کردن به آسمان يا برداشتن جسمي از طبقات بالاي قفسه پيش ميآيد ، ممکن است باعث سرگيجه و عدم تعادل شود . اين امر به علت تغييراتي است که با افزايش سن در بدن ايجاد مي شود . براي پيشگيري از آن ، بهتر است لوازم مورد نياز خود را در طبقات پايين تر قفسه قرار دهيد تا مجبور به خم کردن سر به عقب نشويد .
همچنين موقع لم دادن روي مبل يا تکيه به پشتي نيز دقت داشته باشيد که سر خود را خيلي به عقب خم نکنيد .مراقب باشيد که روي مبل يا پشتي خوابتان نبرد ؛ زيرا ممکن است سر در وضعيت نامناسب و خم به عقب قرارگيرد .

* بلند شدن ناگهاني - هنگام برخاستن از رختخواب ، ابتدا به آرامي بنشينيد  و بعد بايستيد . زيرا بلند شدن ناگهاني نيز مي تواند باعث سرگيجه و سقوط بشود .
* مصرف خود سرانه دارو ها - هنگامي که پزشک براي شما داروي خواب آور يا داروي ضد فشار خون تجويز ميکند ، مصرف اين دارو ها براي شما لازم است و به حفظ سلامتي شما کمک مة کند . اما هرگز بدون تجويز پزشک دارو مصرف نکنيد . مصرف خودسرانه داروهاي  خواب آور باعث گيجي و خواب آلودگي شده و خطر زمين خوردن را افزايش مي دهد . مصرف خودسرانه داروهاي ضد فشار خون نيز مي تواند باعث افت ناگهاني فشار خون شده و موجب سرگيجه و افتادن شود.

2- مشکلات بينايي : ضعف بينايي يکي ديگر از عوامل ايجاد کننده حوادثي مانند زمين خوردن و تصادفات رانندگي است . برخي از شايعترين مشکلات چشم را در اينجا براي شما مي گوييم.
 
* عادت کردن چشمه به تاريکي - وقتي در شب وارد اتاقي مي شويم که چراغهاي آن خاموش است ، مدتي طول مي کشد که چشم ما به تاريکي عادت کند تا بتوانيم اشياي داخل اتاق را ببينيم و کليد برق را پيدا کنيم . با افزايش سن ، چشمها ديرتر به تاريکي عادت ميکنند .بنابراين هنگام ورود به اتاق يا هنگام بيرون رفتن در شب عجله نکنيد و اول محيط را روشن کنيد .

*پير چشمي - شايد براي شما هم پيش آمده است که نتوانيد سوزن را نخ کنيد و يا موقع خواندن روزنامه زود خسته ويا دچار سر درد شويد در حلي که چيزهايي را که دور هستند براحتي مي بينيد . اين حالت پيري چشم است . پطر چشمي با افزايش بوجودمي آيد و اجسام نزديک خوب ديده نمي شود .
اين مشکل براحتي با مراجعه به پزشک و تهيه عينک مناسب برطرف مي شود .

نبايد با کم توجهي به کاهش بينايي ، خود را از مطالعه راحت و انجام کارهاي روزانه محروم نماييد .

مطالعه و کارهاي چشمي را در نور کافي انجام دهيد تا از خستگي و ابتلا به بعضي از بيماريها ي چشم در امان بمانيد .
*آب مرواريد - آب مرواريد مشکل ديگؤط است که با افزايش سن ايجاد مي شود . در اين بيماري عدسي چشم ، کم کم کدر مي شود و نمي توان به راحتي ديد . اين بيماري با يک عمل جراحي کوچک   و استفاده از يک عينک مناسب برطرف مي شود .

عفونت هاي چشمي - چشم در مقابل آلودگي بسيار حساس است و يک تماس جزيي بعنوان مثال ماليدن چشم با دست آلوده مي تواند موجب عفونت چشم شود . اين عفونت با قرمزي خارش و سوزش ، آبريزش و جمع شدن ترشحات چرکي در گوشه چشم همراه است . اگر آن را درمان نکنيم مشکل بينايي پيدا خواهد شد . عفونت هاي چشم با رعايت بهداشت و درمان دارويي با تجويز پزشک بهبود مي يابد .
رعايت بهداشت و تميزي چشمها بسيار مهم است . تماس دست آلوده با چشم را ساده و کم اهميت تلقي نکنيد .
 

توجه در صورت بروز هر نوع ناراحتي در ديدن ، مثل تار شدن ديد ، ديدن جرقه هاي نوراني ، کج و موج ديدن خطوط صاف ، درد و قرمزي چشمها و ... به پزشک مراجعه کنيد .
*حتي اگر مشکلي نداريد معاينات دوره اي چشم پزشکي را انجام دهيد . اين معاينات به تشخيص بموقع و پيشگيري از بسياري از بيماريهاي چشمي کمک مي کند . به عنوان مثال در بيماري آب سياه ، ممکن است مشکل ديد وجود نداشته باشد و فقط با معاينه توسط چشم پزشک ، تشخيص داده مي شود .
* در هواي آفتابي  براي محافظت از چشمها از عينک آفتابي استفاده کنيد .
* اگر چشم به سرما حساس است و دچار آبريزش از چشم مي شويد ، هنگام خروج از منزل در هواي سرد عينک بزنيد . محافظت در مقابل سرما آبريزش چشم را کاهش ميدهد
* در صورت ورود گرد و غبار به چشم  ، چاي تازه دم تنها محلول خانگي است که مي توانيد براي شستشوي  چشم  از آن استفاده کنيد . البته به شرطي که فنجان و دستهاي شما کاملا تميز باشد.
- اگر پس از شستشو احساس کرديد که چيزي در چشم باقي مانده است ، از دست کاري چشم خودداري کرده وبه پزشک مراجعه کنيد .
* اگر به علت عفونتهاي چشمي ، قطره يا پماد چشمط براي شما تجويز شده باشد ، اين نکات را بخاطر داشته باشيد :

** قبل از باز کردن قطره چشمي يا پماد چشمي ، دستهاي خود را با آب و صابون بشوييد . اگر فرد ديگري براي شما قطره را ميچکاند ، از او بخواهيد که دستهايش را با آب و صابون بشويد.
 بعد از باز کردن در قطره يا پماد ، آن را طوري روي ز»طن بگذاريد که لبه آن با زمين تماس نداشته باشد.

** دقت کنيد نوک قطره يا پماد با چشم تماس پيدا نکند .
**قطره و پمادهاي چشمي را سر ساعت مصرف کنيد تا عفونت درمان شود .
** هر قطره يا پماد چشمي مخصوص يک نفر است . از قطره يا پماد چشمي فرد ديگري به هيچوجه استفاده نکنيد
** از نگهداري طولاني مدت قطره ها و پمادهاي چشمي و استفاده مجدد آنها خودداري کنيد. .
براي کنترل فشار خون و قند خون به پزشک مراجعه کنيد ؛ زيرا عدم تشخيص و درمان بموقع آنها مي تواند عوارض چشمي شديدي بوجود بياورد.

3-مشکلات شنوايي : شنيدن صداهاي موجود در اطاف ، در بسياري مواقع ما را از خطر آگاه مي کند . أر هنگام عبور از خيابان ويآ رانندگي ، کم بودن قدرت شنوايي مي تواند موجب بروز حادثه شود .
علتهاي شايع بروز ناشنوايي عبارتنداز :
* کم شدن قدرت شنوايي بعلت افزايش سن : با افزايش سن کاهش شنوايي ، کم کم بروز مي کند . بنابراين معاينه توسط پزشک لازم است . اگر کم شدن قدرت شنوايي مربوط به افزايش سن باشد . با استفاده از سمعک شنوايي بهتر مي شود .

* جمع شدن جرم در گوش : بطور طبيعي در مجراي گوش جرم درست مي شود . اين جرم زرد رنگ و چرب است . و براي محافظت از مجراي گوش لازم است . جرم گوش خود بخود بطرف بيرون حرکت مي کند و از مجراي گوش خارج مي شود . بنابراين نيازي به دستکاري وخارج کردن جرم وجود ندارد . از فرو بردن اجسامي مانند دسته عينک ، سنجاق ، سر خودکار و حتي گوش پاک کن در گوش خودداري کنيد چون علاوه بر آسيب رساندن به مجرا ويا پرده گوش موجب فشرده شدن جرم گوش در ته مجرا مي شوند . همچنين در هنگام حمام کردن از فرو بردن ليف در مجراي گوش و شستن آن با   صابون يا شامپو خودداري کنيد، چون مواد شوينده باعث تحريک مجراي گوش مي شود و مي تواند موجب عفونت گوش شود .بعد از حمام کردن نيز براي خشک کردن مجراي گوش هرگز از گوش پاک کن استفاده نکنيد ، زيرا گوش پاک کن باعث تجمع و فشرده شدن جرم در انتهاي مجراي گوش مي شود . علاوه بر اين ممکن است پنبه نوک آن داخل مجرا باقي بماند . پس از حمام کردن ، براي خشک شدن مجراي گوش ، مي توانيد گوشه يک دستمال نخي را بصورت فتيله در آورده و در ابتداي مجراي گوش قرار دهيد . تا بتدريج آب جذب شده و مجرا خشک شود . در مواردي که ترشح جرم گوش افزايش يافته يا بعلت دستکاري در ته مجرا جمع شده مراجعه به پزشک براي شستشوط گوش ضروري است .

* سوراخ شدن پرده گوش : عفونت گوش يا فرو بردن اجسام نوک تيز مي تواند موجب سوراخ شدن پرده گوش شود . سوراخ شدن پرده گوش نيز يکي از علت هاي کاهش شنوايي است و براي بهبود آن بايد به پزشک مراجعه کرد . اگر پرده گوش شما سوراخ است قبل از حمام کردن   يک پنبه آغشته به وازلين را جلوي مجراي گوش قرار دهيد تا مانع ورود آب به مجراي گوش شود . زيرا ورود آب به داخل گوش احتمال عفونت دوباره را بيشتر مي کند .

* از رفتن به مکانهايي که سرو صدا زياد وجود دارد خودداري کنيد .صداهاي بلند کاهش شنوايي را بيشتر مي کند.
* برخي از داروها براي گوش ضرر دارد و موجب کاهش شنوايي مي شود.بنابراين هيچگاه بدون تجويز پزشک دارو مصرف نکنيد.

کلسيم ماده اصلي است که موجب محکم شدن استخوانها مي شود. .با افزايش سن اگر تحرک و فعاليت بدني وجود نداشته باشد و کلسيم کافي از طريق مواد غذايي به بدن نرسد « پوکي استخوان » ايجاد مي شود . در اين حالت استخوانها شکننده مي شود و ممکن است با يک ضربه کوچک ويا خود بخود بشکنند . ورزش منظم ، مصرف روزانه مواد حاوي کلسيم ، مانند شير و ساير لبنژات کم چربي ، قرار گرفتن در معرض نور خورشيد ، و عدم استعمال دخانيات مي تواند به جلوگيري از پوکي استخوان کمک کند .

يکي از مهمترين عوارض پوکي استخوان شکستگي استخوانها در اثر حوادث است . افتادن و زمين خوردن از مهمترين حوادث دوران سالمندي است . گاهي علت آن محيط زندگي است .
ما بايد محيط زندگي خود را تا جايي که امکان دارد با شرايط سالمندي خود سازگار سازيم . پله ها آشپزخانه ها ، حمام ، اتاق و محيط اطافمان را بايد اندکي تغيير دهيم تا از بروز اين قبيل حوادث جلوگيري کنيم . گاهي اين قبيل حوادث مربوط به مشکلات و بيماريهاي خودمان است . سرگيجه و عدم تعادل ، ، کاهش بينايي و شنوايي شايعترين مشکلاتي هستند که موجب زمين خوردن و حوادث رانندگي مي شوند . دوره سالمندي دوران تغيير در بينايي و شنوايي است . بنابراين همواره با مراجعه به پزشک ، از سلامت بينايي و شنوايي خو اطمينان حاصل کنيد و مراقبت از چشمها و گوشها را کم اهميت تلقي نکنيد .