سایت زنان و مامایی بابل

سرطان اپی تليال تخمدان بيماريي است که در آن سلولهای سرطانی ( بدخيم ) در بافتهای پوشاننده تخمدان شکل می گيرند .

تخمدانها يک جفت اندام از دستگاه توليد مثل زنان می باشند که د ر ناحيه لگن و د و سوی رحم جای گرفته اند( رحم يا زهدان اندامی توخالی و گلابی شکل است که جنين در آن رشد می کند) . هرتخمدان تقريبا اندازه و شکلی شبيه بادام دارد . تخمدانها توليد کننده تخمک و هوز مونهای زنانه            می باشند . ( اين هورمونها موادی شيميايی هستند که عملکرد برخی سلولها يا اندامها را کنترل می کنند) .   سرطان اپی تليال تخمدان يکی از انواع سرطان می باشد که تخمدانها را گرفتار می کند .

* زنانی که از نظر سرطان تخمدان سابقه فاميلی مثبت دارند بيشتر در معرض ابتلاء به سرطان تخمدان قرار می گيرند *

زنانی که در خانواده درجه يک آنها ( مادر ، دختر يا خواهر ) سابقه ای از سرطان تخمدان وجود دارد بيشتر درمعرض ابتلا ء به اين نوع سرطان هستند . اين احتمال در خانمهايی که علاوه بر خانواده درجه يک آنها ، فردی از بستگان درجه دوم آنها ( مادر بزرگ  ، عمه ، خاله ) مبتلا باشد ، بيشتر هم می شود و بالا خره هر چه تعداد افراد مبتلا در بستگان درجه یک زيادتر باشد  ِ احتمال ابتلاء به سرطان تخمدان بيشتر افزايش می يابد .

* برخی سرطانهای تخمدان بعلت جهشهای ( تغييرات ) ژنی ارثی بوجود می آيند *

ژنهای موجود در سلولها حامل اطلاعات موروثی هستند که از والدين شخص به ارث می رسد . سرطانهای ارثی تخمدان تقريبا 5 تا 10درصد کل سرطانهای تخمدان را تشکيل می دهند . تاکنون 3 نمونه از اين نوع سرطانهای ارثی شناخته شده است : سرطان تخمدان به تنهايي ، سرطان تخمدان و سينه ، سرطان تخمدان و روده بزرگ  . امروزه آزمايشاتی وجود دارد که می توان با انجام آنها ژنهای تغيير يافته را شناسايی کرد . اين آزمايشات ژنتيکی گاهی برای اعضای خانواده که بيشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان تخمدان هستند انجام می شود .

* زنانی که احتمال خطر سرطان تخمدان در آنها بيشتر است ، ممکن است به منظور پيشگيری از عود بيماری ، کانديد عمل جراحی باشند *

ممکن است در برخی زنانی که احتمال  ابتلاء به سرطان تخمدان در آينده برای آنها می رود عمل جراحی پيشگيرانه برداشت تخمدانهای سالم بمنظور جلوگيری از رشد سلولهای سرطانی  ِ انجام گيرد . اگر چه هنوز مشخص نيست که آيا اين روش مانع بوجود آمدن سرطان تخمدان می شود يا خير ؟

* کشف سرطان تخمدان در مراحل اوليه تشکيل آن بدليل عدم وجود علائم بالينی مشکل است *

برخی زنان که در مراحل اوليه ابتلاء به سرطان تخمدان قرار دارند علائمی نظير ناراحتيهای مبهم معدی - روده ای ، احساس فشاردر ناحيه لگن ، درد ، تورم شکم و تنگي نفس دارند  ، در اکثر مواقع يا علامت بالينی وجود ندارد و ياخيلی خفيف می باشد . معمولا هنگامی که علائم بالينی ظاهر می شوند  ِ بيماری در مراحل پيشرفته قرار گرفته است . اگر سرطان تخمدان در مراحل ابتدايی شناسايی شود . اکثر بيماران می توانند به شفای کامل اميدوار باشند خانمهای مبتلا به سرطان تخمدان در هر مرحله ای که باشند بايد در آزمونهای تحقيقاتی بالينی شرکت داده شوند .

* آزمايشهايی که در آنها معاينه تخمدانها ، ناحيه لگن ، خون و بافت تخمدانی انجام می شود ، برای کشف و تشخيص سرطان تخمدان مورد استفاده قرار می گيرند *

آزمونها وروشهای زير ممکن است بکار گرفته شوند :

* معاينه لگن : روشی برای معاينه رحم،ِ واژن، تخمدانها ، لوله های رحمی مثانه و رکتوم بمنظور يافتن هر نکته غير طبيعی  در شکل يا اندازه آنها ( آزمايش PaP کمکی به تشخيص سرطان تخمدان نمی کند ) .

* اولتراسوند : روشی که در آن اختلاف اکوی امواج صوتی ارسال شده و برگشت داده شده از تخمدان د ر سونوگرام ( عکسها ) مشخص ميشود .

* سنجش CA -125 : يک آزمايش برای سنجش سطح خونی 125-CA ماده ای که گاهی ميزان آن در خون ، ساير مايعات بدن و يابافتها افزايش می يابد و ممکن است نشانه ای از سرطان تخمدان باشد .

* تنقيه با ريم : ( عکسهای راديولوژی تحتانی دستگاه گوارش ) : روشی برای نشان دادن توده ها و يا ساير نواحی غير طبيعی در لگن  ِ در اين آزمايش  ، مايع حاوی با ريم از طريق مقعد در داخل رکتوم تزريق می شود . باريم ترکيبی فلزی است که تصوير برداری از قسمتهای پائينی دستگاه گوارش بوسيله اشعه ايکس راميسر می سازد .

* پيلوگرام داخل وريد ی : يک سری عکسهای برداشته شده از کليه ها ِ حالبها و مثانه بوسيله اشعه ايکس بمنظور تشخيص اين نکته که آيا سلولهای سرطانی به نواحی خارج از تخمدان هم پخش شده اند يا خير . اين عکسها بعد از تزريق ماده حاجب به رگهای خونی گرفته می شود . ماده حاجب در ادرار تغليظ شده و به اين ترتيب حدود  کليه ها ، حالبها و مثانه را در عکس نشان می دهد .

* سی تی اسکن : سی تی اسکن تصاويری با جزئيات بيشتر از داخل بدن به ما می دهد . اين تصاوير از زوايای مختلفی گرفته می شوند . عکسها بوسيله کامپيوتری که متصل به يک ماشين اشعه ايکس است گرفته می شوند . نام ديگر اين روش توده نگاری کامپيوتری می باشد .

* بيوپسی ( نمونه برداری بافتی ) : عبارتست از برداشت بافت و مطالعه آن در زير ميکروسکوپ عمل برداشت بافت  طی يک روش بنام لاپاراتومی ( برش جراحی در ديواره شکم ) انجام می شود .

عوامل خاص روی انتخاب درمان و پيش آگهی بيماری تاثير می گذارند ( شانس بهبودئ )

انتخاب روش درمانی و پيش آگهی بيماری ( شانس بهبودی ) به سن بيمار ، وضعيت کلی سلامتی ، نوع و اندازه توده  و مرحله سرطان بستگی دارد .

مرحله بندی سرطان اپی تليال تخمدان

نکات مهم اين بخش :

* بعد از اينکه سرطان اپی تليال تخمدان تشخيص داده شد  ، آزمايشهايی برای پی بردن به اينکه آیا سلولهای سرطانی بداخل تخمدان و يا ساير قسمتهای بدن پخش شده اند انجام می شوند .

* مرحله بندی ( staging ) زير برای سرطان اپی تليال تخمدان مورد استفاده قرار می گيرد :

مرحله I

مرحله II

مرحله III

مرحله IV

* بعد از تشخيص سرطان اپی تليال تخمدان آزمايشهای لازم برای بررسی پخش سلولهای سرطانی بداخل تخمدان و يا قسمتهای ديگر بدن انجام می شود *

روشی که طی آن به بررسی پخش سلولهای سرطانی به داخل تخمدان و يا ساير قسمتهای بدن می پردازند ، مرحله بندی ( Staging ) ناميده می شود . اطلاعات جمع آوری شده ازاين روش ، مرحله استقرار بيماری را مشخص می کند . دانستن مرحله بيماری از نقطه نظر انتخاب درمان بسيار حائز اهميت است . تشخيص مرحله بندی بوسيله عمل لاپاراتومی انجام می گيرد . پزشک از طريق برشی که در ديواره شکم می دهد با دقت ،  تمام ارگانها را از نظر وجود سرطان در آنها بررسی می کند . علاوه بر اين پزشک از بافتهای مشکوک نمونه برداری می کند  تا با دقت بيشتری به مطالعه  آنها در زير ميکروسکوپ بپردازد . معمولا پزشک در طی عمل لاپاراتومی سرطان و ساير ارگانهای حاوی سرطان را برمی دارد . ( به بخش انتخاب درمان بر اساس مرحله بيماری مراجعه کنيد ) .

* مرحله بندی ( Staging ) زير برای سرطان اپی تليال تخمدان مورد استفاده قرار می گيرد *

مرحله I : در اين مرحله سرطان در يک يا هر دو تخمدان وجود دارد . اين مرحله تقسيم می شود به :

مرحله IA : سرطان تنها در يک تخمدان وجود دارد .

مرحله IB : سرطان در هر دو تخمدان وجود دارد .

مرحله IC : سرطان در يک يا هر دو تخمدان وجود دارد ضمن اينکه :

* سرطان روی سطح بيرونی يک يا هر دو تخمدان می باشد .

* سلولهای سرطانی در مايع حفره صفاقی يافت می شود ( حفره صفاقی حاوی اندامهای موجود د رشکم است ) . مايع ممکن است د رحفره صفاقی وجود داشته باشد و يا اينکه بوسيله پزشک برای شستشوی صفاق ( پرده پوشاننده اندامهای شکمی ) به اين حفره اضافه شود .

مرحله II : در مرحله II سرطان علاوه بر اينکه د ريک يا هر دو تخمدان وجود دارد به نواحی ديگر لگن نيز منتشر شده است . اين مرحله بندی به بخشهای زير تقسيم می شود :

مرحله IIA: سرطان به رحم و يا لوله های رحمی دست اندازی کرده است ( لوله های رحمی لوله های نازک و بلندی هستند که تخمک تشکيل شده درتخمدان را به سمت رحم هدايت می کنند ) .

مرحله IIB : سرطان به بافت ديگری در لگن منتشر شده است  .

مرحله IIC :سرطان به رحم و يا لوله های رحمی و يا بافتی در داخل لگن حمله کرده است ضمن اينکه موارد زير نيز وجود دارد :

                  * سرطان روی سطح بيرونی يک يا هر دو تخمدان يافت می شود .

                  * توده سرطانی ديواره تخمدان را پاره کرده است .

                  * سلولهای سرطانی در مايع حفره صفاقی يافت می شوند ( اين حفره در برگيرنده اندامهای داخل شکم بوده که مايع  درآن

                  ممکن است بخودی خود وجود داشته و يا بوسيله پزشک برای شستشوی پرده صفاقی که سطح اندامهای شکمی را

              می پوشاند به اين حفره اضافه شده باشد )  .

مرحله III :  در اين مرحله علاوه بر اينکه سرطان در يک يا هر دو تخمدان وجود دارد . ساير بخشهای شکم نيز گرفتار می باشند و سرطان به سطح کبد پخش شده است  . مرحله III به بخشهای زير تقسيم می شود :

مرحله IIIA : توده سرطانی تنها د رلگن يافت می شود اما سلولهای سرطانی به سطح پرده صفاقی منتشر شده اند . ( پرده صفاقی بافتی است که جدار شکم و سطح اکثر اندامهای شکمی را می پوشاند ) .

مرحله IIIB : سرطان به حفره صفاقي منتشر شده است اما قطر توده سرطانی بيشتر از 2 سانتی متر (  1اينچ ) نمی باشد .

مرحله IIIC : سرطان به حفره صفاقي منتشر شده است و قطر آن بيش از 2سانتی متر می باشد و يا اينکه به گره های لنفی شکم پخش شده است . ( گره های لنفاوی اندامهای لوبيايی شکل کوچکی هستند که در سرتاسر بدن يافت می شوند . اين گره ها مواد موجود در مايعی را که لنف ناميده می شود و برای مبارزه باعفونت و بيماريها است ، تصفيه می کنند ) .

مرحله IV : در مرحله چهارم ،  سرطان در يک يا هر دو تخمدان وجود دارد و به نواحی دورتر از شکم منتشر شده است ( متاستاز ) . سرطان در بافت کبد يافت می شود .

عود سرطان اپی تليال تخمدان

سراطان اپی تليال تخمدان راجعه يا عود يافته سرطانی است که مجددا بعد از درمان بازگشته است .

نگاه کلی به انتخاب نحوه درمان

نکات مهم اين بخش :

روشهای درمانی متفاوتی برای بيماران مبتلا به سرطان اپی تليال تخمدان وجود دارد .

سه نوع روش درمانی استاندارد وجود دارد که عبارتند از :

  * جراحی

  * پرتو درمانی

  * شيمی درمانی

  مطالعه تحقيقاتی روی ساير روشهای درمانی در حال انجام است :

   * درمان زيست شناختی ( بيولوژيک )

   * شيمی درمانی با دوز بالا بهمراه پيوند مغز استخوان و يا پيوند سلولهای محيطی خونی مادر .

* روشهای درمانی متفاوتی برای بيماران مبتلا به سرطان اپی تليال تخمدان وجود دارد *

برخی از درمانها استاندارد بوده و برخی ديگر در مرحله تحقيقات بالينی قرار دارند . قبل از شروع درمان ممکن است بيماران در مورد اينکه          د ريک طرح تحقيقاتی بالينی شرکت کنند ، فکرو تصميم گيری نمايند . هدف از تحقيقات بالينی انجام شده روی روشهای درمانی نوين ، بهبود روشهای درمانی قبلی و يا رسيدن به روشهای درمانی جديدتر و موثرتر می باشد . وقتی که چنين تحقيقاتی ثابت می کند که يک روش درمانی جديد بهتر از يک روش درمانی استاندارد جواب می دهد درمان جديد جايگزين درمان استاندارد قبلی می شود .

  * سه نوع روش درمانی استاندارد وجود دارد که عبارتند از :

جراحی : هدف از جراحی در اکثر بيماران برداشتن حداکثر ممکن از توده سرطانی می باشد . روشهای جراحی مختلف عبارتند از :

* هيستر کتومی : برداشت تخمدانها ، لوله های رحمی و رحم

* سالپنگو ا افارکتومی يک طرفه : برداشت هرد و تخمدان بهمراه هر د و لوله رحمی

* سالپنگوا ا فارکتومی دو طرفه : برداشت هر دو تخمدان بهمراه هر دو لوله رحمی

*امنتکتومی ( omentectomy ) : برداشت قسمتی از پرده پوشاننده حفره شکمی .

*نمونه برداری از گره لنفاوی  : برداشت گره لنفی و مطالعه آن در زير ميکروسکوپ بمنظور بررسی وجود سلولهای سرطانی .

پرتو درمانی : دراين روش با استفاده از اشعه ايکس و يا ساير پرتو ها به کشتن سلولهای سرطانی و يا کوچک نمودن سرطان  می پردازند  ِ پرتو درمانی به دو روش انجام می شود . پرتو درمانی خارجی ( استفاده از ماشين پرتو تاب خارج از بدن ) و پرتودرمانی داخلی که درآن مواد راديوايزوتوپ ( موادی که اشعه توليد ميکنند ) را از طريق لوله های پلاستيکی خيلی نازک در محوطه سلولهای سرطانی قرار می دهند .

در برخی از بيماران از روشی بنام " پرتو درمانی داخل صفاقی " استفاده می شود که طی آن مايعی راديواکتيو مستقيما از طريق يک کاتتر در داخل شکم قرار می گيرد .

شيمی درمانی : عبارتست از استفاده از داروهايی که سلولهای سرطانی را می کشند  ِ تجويز داروهای شيمی درمانی ممکن است از طريق دهان و يا تزريق داخل عضلانی و يا وريدی انجام گيرد . هريک از انواع شيمی درمانی ، درمان فراگير ( سيستميک ) ناميده می شود چرا که دارو وارد جريان خون شده  ِ  د ر تمام بدن سير می کند و ميتواند سلولهای سرطانی را در هر جای بدن نابود کند . نوع  ديگری از شيمی درمانی  ِ شيمی درمانی داخل صفاقی است که د رآن داروی مورد نظر از طريق يک کاتتر مستقيما بداخل شکم وارد می شود ، در این روش بيشتر دارو در محوطه شکمی باقی می ماند .

مطالعه تحقيقاتی روی ساير روشهای درمانی  در حال انجام ميباشد

درمان بيولوژيک : این روش بمنظور افزايش قدرت سيستم ايمنی بدن برای مقابله با سرطان می باشد . مواديکه بوسيله بدن انسان ساخته شده و يا در زمايشگاه توليد می شوند برای تقويت سيستم دفاعی بدن در برابر بيماريها مورد استفاده قرار می گيرند اين روش گاهی به اسم  "

(biological  response modifie  = BRM ) پاسخ اصلاح کننده زيستی و يا ايمنی درمانی ناميده ميشود 

* شيمی درمانی با دوز بالا بهمراه پيوند مغز استخوان و يا پيوند سلولهای خونی محيطی مادر

شيمی درمانی می تواند باعث کاهش قابليت مغز استخوان در توليد سلولهای خونی شود . استفاده از پيوند مغز استخوان ، و پيوند سلولهای خونی محيطی مادر روشی است که به رفع اين نقيصه کمک کرده لذا می توان مقادير بالا تری از دارو را به بيمار تجويز نمود

* گزینش درمان براساس مرحله بندی *

_ مرحله يک سرطان اپی تليال تخمدان : درمانهای اين مرحله عبارتند از :

* هيسترکتومی  ِ  سالپنگواافارکتومی دوطرفه و امنتکتومی :

  برداشت گره های لنفاوی و ساير بافتهای لگن و شکم و مطالعه آنها در زير ميکروسکوپ بمنظور يافتن سلولهای سرطانی .

 * هيسترکتومی  ِ  سالپنگواا فارکتومی يک طرفه و امنتکتومی :

  برداشت گره های لنفاوی و ساير بافتهای لگن و شکم و مطالعه آنها در زير ميکروسکوپ بمنظور يافتن سلولهای سرطانی .

 * پرتو درمانی داخلی يا خارجی

 * روش درمانی پايش و انتظار ( تحت نظر قرار دادن دقيق بدون درمان فوری )

* آزمونهای تحقيقاتی بالينی

 -  مرحله دوم سرطان اپی تليال تخمدان : درمان در اين مرحله ممکن است به يکی از صورتهای زير باشد .

 * عمل جراحی برای برداشتن تومور  ، هيسترکتومی ، سالپنگو ا ا فارکتومی دو طرفه و امنتکتومی: برداشت گره های لنفاوی و ساير بافتهای لگن و شکم و مطالعه آنها در زير ميکروسکوپ بمنظور يافتن سلولهای سرطانی

بعد از عمل جراحی درمان شامل موارد زير خواهد بود .

 * ترکيب شيمی درمانی و پرتو درمانی داخلی يا خارجی

* ترکيب شيمی درمانی به تنهايی

* آزمون تحقيقاتی بالينی

 -  مرحله سوم سرطان اپی تليال تخمدان : درمان اين مرحله ممکن است به صورتهای زير باشد :

 * جراحی برای برداشت توده ، هيسترکتومی ، سالپنگواا فارکتومی دو طرفه و امنتکتومی بعد از جراحی درمان ممکن است شامل موارد زير باشد :

* ترکيب شيمی درمانی

* ترکيب شيمی درمانی و بدنبال آن عمل جراحی دوم ( secend look surgery ) ( بمنظور بررسی سلولهای سرطانی باقيمانده )

 * آزمون تحقيقاتی بالينی

- مرحله چهارم سرطان اپی تليال تخمدان :

درمان شامل ترکيب شيمی درمانی با يا بدون جراحی ،  بمنظور کاهش اندازه توده سرطانی می باشد .

روشهای درمانی برای سرطان اپی تليال تخمدان راجعه

درمان سرطان راجعه تخمدان شامل موارد زير می باشد :

 * شيمی درمانی با يا بدون جراحی

 * تحقيقات بالينی شيمی درمانی يا درمان بيولوژيک ( تقويت سيستم ايمنی بدن برای مبارزه با سرطان )