***مراقبت از دهان ودندان زنان باردار :

بعضي ها مي گويند كه ، زنان با هر زايمان يك دندان خود را از دست مي دهند . اين عقيده درست نيست . مادران زيادي هستند كه ، چون بهداشت  دهان  ودندان خود را رعايت ميكنند ، در تمام زايمانهايشان حتي يك دندان هم از دست نداده اند .ولي بايد بدانيم كه در دوران آبستني ، تغييراتي در بدن زن حامله پيدا مي شود كه امكان ايجاد پوسيدگي دندان وبيماري لثه را در آنها زيادتر مي كند :

۱-بيشتر زنان حامله ، علاقه زيادي به مصرف مواد قندي وشيريني دارند . مصرف زياد مواد قندي زمينه را براي پوسيدگي دندان وبيماري لثه مساعد مي سازد .

2-زنان حامله در دوران بارداري ، گاه دچار حالت تهوع واستفراغهاي مكرر مي شوند . استفراغ كردن باعث مي شود  كه بزاق دهان آنها اسيدي شود . اسيدي شدن بزاق هم احتمال ايجاد  پوسيدگي دندان و بيماري لثه را زياد مي كند
۳-بيشتر زنان حامله در اين دوران كم حوصله هستند وكمتر به بهداشت دهان ودندان خود توجه دارند .
 توجه مهم :

گاهي به دليل رعايت نكردن بهداشت دهان و دندان ، روي لثه زن حامله يك غده پيدا ميشود .
قطر اين غده ممكن است يك سانتيمتر يا بزرگتر باشد . گاهي اين غده دردناك است .اين غده خطرناك نيست وبه آن تومور حاملگي مي گويند .در صورت وجود تومور حاملگي زن حامله را به مركز بهداشتي درماني ارجاع فوري دهيد
 ***روش مراقبت دهان و دندان در زنان باردار :

1-   رعايت بهداشت دهان ودندان را به زنان حامله توصيه كنيد وآ موزش دهيد .

2-  ضمن مراقبتهاي دوران بارداري ، در هر بار مراجعه زن باردار ، ضمن ساير مراقبتها ، دهان ودندان ولثه او را هم بايد به طور كامل معاينه ولزوم رعايت بهداشت دهان ودندان و روش صحيح آن را ياد آ وري كنيد . بنابر اين ، هر زن باردار را در ماههاي سوم  تا هفتم هر ماه يكبار ودر ماههاي هشتم ونهم ، هر ماه دو بار معاينه ودر ما ههاي سوم ، پنجم وهفتم حاملگي در فرم مربوطه ثبت کنيد ودر صورت لزوم ارجاع دهيد .

3- در صورت وجود استفراغ توصيه كنيد كه بعد از هر استفراغ ، دهان را با دقت بشويند وبا جوش شيرين دهانشويه كنند . براي اين كار ،مي توانند نصف قاشق چايخوري  جوش شيرين را در يك ليوان آب جوشيده سرد شده حل كنند و با اين محلول غرغره نمايند .  

4- در صورت وجود تورم و خون ريزي از لثه ،ادامه نخ كشيدن ومسواك كردن دندانها ودهانشويه با آ ب نمك رقيق را توصيه كنيد براي دهانشويه با آب نمك ، نصف قاشق چايخوري نمك را در يك ليوان آب جوشيده سرد شده حل مي نمايند ودهان را با اين محلول غرغره مي كنند .

5-  اگر تورم و خونريزي لثه ادامه پيدا كرد ،بايد فوري به مركز بهداشتي درماني ارجاع داده شود .

6-  پس از زايمان مادران باردار بايد يك بار تا سه ماه پس از زايمان وبار ديگر از سه ماه تا يك سال پس از زايمان  توسط شما معاينه شوند ، وضعيت دهان ودندان آنها در پرونده خانوار ثبت گردد ودر صورت لزوم به دندانپزشك يا بهداشتكار دهان ودندان ارجاع داده شوند.

***مراقبت از دهان ودندان كودكان زير ۲ سال :

 گاهي ممكن است ، در هنگام تولد ناهنجاريهايي در ناحيه دهان نوزادان ديده شود . مثل :شكاف در ناحيه لبها كه در اصطلاح  به آن لب شكري مي گويند . امكان دارد شكاف لبها يك طرفه يا دو طرفه باشد . شكاف در كام كه ممكن است تنها يا همراه با شكاف لبها باشد .

امكان دارد بعضي از نوزادان هنگام تولد يك يا دو دندان داشته باشند يا تا يك ماهگي دندان در بياورند ، به اين دندانها ،دندانهاي نوزادي مي گويند . اين دندانها ممكن است موقع خوردن شير ، پستان مادر يا زبان نوزاد را زخم كند .گاهي هم ، لق شدن آنها باعث خونريزي وزخم شدن لثه نوزاد مي شود . همچنين ممكن است ، اين دندانها كنده شود وبه داخل حلق كودك بيفتد و خطر جدي ايجاد كند .

وظيفه شما : در اولين مراقبت هر نوزاد ،وقتي مي خواهيد پرونده مراقبت كودك را تشكيل دهيد ، بايد دهان كودك را نيز با ملايمت كامل وبا دقت معاينه كنيد .اگر هر يك از ناهنجاريهائی كه در بالا شرح داده شد وجود داشته باشد ، بايد كودك را به مركز بهداشتي درماني ارجاع فوري دهيد .

توجه مهم : هر وقت مي خواهيد دهان نوزاد را معاينه كنيد ، حتما اول دستهاي خود را با آب و صابون بخوبي بشويد .
  *نكات مهم :

-پستان يا شيشه شير را به مدت طولاني در دهان كودك نگه نداريد .

-مواد شيرين به پستانك نزنند .

-تا آنجا كه ممكن است ، از دادن مواد ومايعات شيرين مثل آب قند ،نبات داغ و … به كودك بخصوص در شب ،خودداري كنند .

-         پس از سن ۶ ماهگي بعد از هر نوبت شير دادن ،  بخصوص در طول شب ، مقدار كمي آب به كودك بدهند تا دهانش تميز شود .

-         حداقل روزي دو بار ، بخصوص بعد از شير يا شربت دارويي يك تكه گاز يا پارچه تميز را به دور انگشت اشاره خود بپيچيد وآن را با آب خيس كنند ، بعد انگشت خود را با ملايمت وبا دقت روي لثه ودندانهاي شير خوار بكشند . لازم است اين كار را ، از همان آغاز رويش اولين دندان شيري انجام دهند .
-         قطره آهن را در انتهاي زبان كودك بريزند تا با دندانها تماس پيدا نكند وباعث تغيير رنگ آنها نشود .
-         از ماه سوم تولد كودك ، درباره مشكلات مربوط به دندان درآ وردن كودك با مادر صحبت كنيد تادر صورت بروز ناراحتي نگران نشوند . به مادر ياد بدهيد كه براي كمك به رويش دندان  وكم كردن ناراحتيهاي كودك مي تواند پس از شستن دست با آب وصابون ، با انگشت تميز لثه كودك را با ملايمت ماساز دهد .
-         از ماه ششم تولد كودك ، هر بار كه كودك را براي پايش رشد مي آ ورند رويش دندانها را بررسي و با جدول رويش دندانها مقايسه كنيد . اگررويش دندانها بيشتر از ۹ ماه تاخير داشته باشد او را به مركز بهداشتي درماني ارجاع غير فوري دهيد .

-         عده اي از مردم  اعتقاد دارند كه موقع دندان درآوردن ، بچه  ها دچار اسهال مي شوند  وبه اين دليل اين گونه اسهالها را جدي نمي گيرند . ولي اگر هم اسهال همزمان با در آمدن دندان كودك باشد . بايد اسهال را  مثل هميشه جدي گرفت ودرمان كرد .

   ***مراقبت از دهان  ودندان كودكان ۲ تا ۶ سال  :

 آنچه كه بايد به مادران وخود كودكان ياد داد : 

1-   اهميت دندانهاي شيري در جويدن غذا ، حرف زدن ، زيبايي ، الگو بودن براي رويش دندانهاي دايمي
۲-  اهميت پر كردن دندانهاي شيري پوسيده و خودداري از كشيدن آنها .

3-اهميت تغذيه صحيح وروش استفاده درست از مواد قندي

4-انتخاب مسواك مناسب ( كوچك ونرم )براي کودكان .

5-شروع مسواك كردن دندانها ي كودك از ۵/۲ سالگي اين كار تا پايان ۳ سالگي كاملا به وسيله مادر يا پدر انجام مي گيرد . براي اين كار پدر يا مادر بايد سر كودك را روي زانوي خود بگذارد ( بعد از ۳ سالگي كودك مي تواند روبروي  والدين به حالت ايستاده قرار گيرد ) وبا ملايمت  وبه آرامي مسواك  را روي سطحهاي داخلي وخارجي وجونده دندانهاي كودك به طور افقي حركت دهد .
در كودكاني كه خمير دندان را قورت مي دهند ، بهتر است تا رفع عادت از خمير دندان استفاده
نكنند .
 *توجه مهم :

 الف – به هيچ وجه نبايد  براي مسواك كردن دندان بچه خشونت بكار برد . بلكه بايد با آموزش و
تشويق مداوم  كودك، او را به اين كار راضي كرد .

ب –براي آموزش كودكان ، بهتر است والدين در حضور  فرزندانشان دندانهاي خود را مسواك بزنند .
۶-نخ كشيدن دندان :

اين كار نيز بايد از ۳ سالگي شروع وبه وسيله پدر ومادر به روشي كه در بند ۵ گفته شد انجام گيرد . از حدود ۸ سالگي ، نخ كشيدن  مي تواند توسط خود كودك . ولي با نظارت پدر يا مادر انجام شود . وقتي  اطمينان حاصل شد كه كودك مي تواند نخ كشيدن و مسواك كردن را به طور صحيح انجام دهد . پدر ومادر مي توانند انجام اين كار را به خود كودك واگذار كنند .فقط مراقب باشند  كه كودك همه روزه با نظم وحوصله اين كار را انجام دهد .
۷-اثرهاي بد ناشي از مكيدن انگشت  يا پستانك بعد از سن ۴ سالگي :

مكيدن انگشت يا پستانك فقط تا ۴ سالگي اشكالي ندارد اگر بعد از آن ادامه پيدا كند ، اثر بدي در شكل گيري و رشد دندانها  و فكها خواهد شد  .

روش كار :

اول – در هر مراجعه متناسب با سن كودك بايد نكات ۱ تا ۷ را به مادر يا پدر بچه آموزش داد .
دوم – در هر مراقبت ، حتما دهان ، دندان و لثه كودك را معاينه كنيد  وو ضعيت دهان ودندان او را در پرونده خانوار ثبت كنيد .

سوم- اگر  رويش اولين دندان آسياي بزرگ  دايمي در سن ۶ سالگي انجام شده باشد ، آن دندان را به كودك و اولياي او نشان دهيد و اهيمت نگهداري از آن را تاكيد كنيد