تربیت کودک
تربیت کودک
دبیر انجمن روان پزشكــی كودك و نوجوان ایران گفت مطالعات نشان می دهد كه، اختلال نقص توجه یا بیش فعالـــی و كم تمركزی یكی از شایعترین اختلالات روانپزشكـــی در كـــودكان است. دكتر تهرانی دوست با اشاره به اینكه میزان دقت این كودكان پایین است افزود:كودكانی كه دچار اختلال بیش فعالی یا ADHD هستند در مدرسه معمولا برای همسالان و معلمان خود مشكل آفرین هستند. وی اضافه كرد: درمان دارویی در كنار آموزش ،مشاوره‌های روانشناسی و آگاهی رساندن به والدین بهترین و موثرترین راهكار درمانی كودكان مبتلا به اختلال روانی بیش فعالی یا عدم تمركز است. دكتر تهرانی دوست یادآور شد:كودكان مبتلا به اختلال بیش فعالی از صبر و تحمل كمی برخوردار هستند و به همین دلیل در امتحانات تحمل پاسخ دادن به سوالات را ندارند و دچار افت تحصیلی می‌شوند.
كودكان مبتلا به اختلال بیش فعالی از صبر و تحمل كمی برخوردار هستند و به همین دلیل در امتحانات تحمل پاسخ دادن به سوالات را ندارند و دچار افت تحصیلی می‌شوند.
كودكان پرتحرک، نیازها و انتظارات
اگر كودك شما تحرك طلب و پرتب و تاب است، باید نیازهای او را بررسی كنید. خوشبختانه امروزه تكنیك ها و روش هایی كه او بتواند توسط آنها خود را آرام كند، در دسترس است. چنانچه در دوران نوزادی متوجه رفتار مبارزه طلبانه فرزندتان شدید، زمان بیداری او را تنها به آموزش اختصاص ندهید و روش های مختلفی را به كار گیرید. در طول دوران نوزادی، بچه تحرك طلب ممكن است به خاطر هر مسأله كوچكی گریه كند و خیلی دیرتر از بچه های دیگر خودش را با عادت های خوردن و خوابیدن وفق دهد. احتمالاً شما مشكل زیادی برای فهمیدن احساسات و احتیاجات این بچه ندارید. چرا كه او در مقابل هر عملی كه به نظرش ناخوشایند بیاید عكس العمل شدیدی از خود نشان خواهد داد، از این گذشته، كودك تحرك طلب همیشه و در همه موارد بدون انعطاف نیست. برای مثال اگر چه ممكن است از تجربیات جدید پرهیزكند و حاضر به پذیرش آنها نباشد، ولی عاشق گذراندن وقتش با شما است. آگاهی داشتن از احتیاجات چنین كودكانی به شما كمك می كند تا دنیای او را به گونه ای شكل دهید كه اغلب تجربیات برای او ساده تر یا مسرت بخش تر شود. اگر پدر یا مادر بچه ای تحرك طلب و پرخاش جو هستید، نسبت به برطرف كردن احتیاجات خود جدی باشید. این كار كمك شایانی به انعطاف پذیر بودن شما در مقابل خواسته های كودكتان می كند، چنانچه فكرمی كنید صبر و توانتان را از دست داده اید و دیگر نمی توانید رفتار كودكتان را تحمل كنید، بدون معطلی باپزشك تماس بگیرید. او حتماً می تواند برای كنترل رفتار كودكتان شما را راهنمایی كند.
نمی گوییم كه به او اجازه ندهید تامتكی به خود و بی نیاز بار بیاید،اما مطمئن شوید كه او درخواست هایش را حتماً مطرح میكند و توانایی اینكار را دارد.
كـــــــــودك آسان گیــــــــــر
اما چنانچه كودكتان آسان گیر و بردبار است، خدا را شكر كنید و بدانید كه از خوش شانس ترین افراد روی زمین هستید. كودكان یك ساله ای كه رفتاری ملایم و متعادل دارند، بچه هایی شاد و سرزنده هستند. آنها با شرایط جدید خیلی زود اخت می گیرند. به ندرت گریه می كنند و از برنامه های ثابت مانند آماده شدن برای خواب و خوراك در یك زمان خاص از روز پیروی می كنند. اتفاق هایی كه در اطرافش می افتد برایش جالب هستند و رفتارش به گونه ای است كه به راحتی قابل فهم است. با این حال، داشتن كودكی با رفتاری متعادل و ملایم نیز بدون اشكال و سختی نیست. ازآن جایی كه كودكان یك ساله آسان گیر هیچ گونه درخواستی ندارند و یا اگر هم داشته باشند، آن را ابراز نمی كنند و ممكن است نیازهای كودك ساكت و متكی به نفس شما نادیده گرفته شود. مراقب باشید كه كودك آسان گیر یك ساله خود رابا وسایلش برای یك مدت طولانی تنها نگذارید. نمی گوییم كه به او اجازه ندهید تامتكی به خود و بی نیاز بار بیاید،اما مطمئن شوید كه او درخواست هایش را حتماً مطرح میكند و توانایی اینكار را دارد.
داشتن یك كودك آسان گیر در كنار كودكان دیگری كه چندان مطیع نیستند، شما را بدعادت خواهد كرد سعی كنید رفتارتان با او همانند دیگر فرزندانتان باشد.
مادر با عجله وارد اتاق شد. تمام فضا را دود پر کرده بود. فقط چند دقیقه پسرش را در خانه تنها گذاشته بود و او با شیطنت تمام کبریتی را روشن کرده و به ریشه‌های فرش لوله‌شده کنار دیوار گرفته بود تا ببیند چه اتفاقی می‌افتد. مادر که هم ترسیده بود و هم عصبانی شده بود نمی‌دانست واقعا باید چه عکس‌العملی نشان دهد. آرزوی تمامی والدین این است که بدون تنبیه کودکانشان بتوانند آنها را تربیت کنند. اما واقعیت این است که برای شکل دادن به ساختار رفتاری کودکان قرار دادن محدودیت‌هایی لازم است که گاهی تنها با تنبیه ممکن می‌شود...
والدین زیادی درباره شیوه تنبیه مسالمت‌آمیز و بی‌خطر فرزندانشان سوال می‌کنند. لازم است اشاره کنیم که مقصود ما از تنبیه در این مقاله ارائه شیوه تربیتی مطلوب، ایجاد حد و مرز رفتاری، چگونگی نشان دادن مناسب و نامناسب بودن رفتار به کودک و نهی نمودن کودک از رفتار های نامناسب است.خوب است در این زمینه به این نکات توجه کنیم.
بهتر است والدین قوانین کمی وضع کنند ولی در عوض نظارت خوبی بر رعایت آنها داشته باشند تا مورد مسخره قرار نگیرند.
آیا روش «تنبیه ایده‌آل» وجود دارد؟
نوع تنبیه بستگی دارد به عمل زشتی که فرزندتان مرتکب شده است و به نوع فرهنگ خانواده. تنبیه ایده‌آل، تنبیهی عادلانه، منطقی و کاربردی است. اگر فرزندتان گلدانی را شکسته منطقی‌ترین تنبیه این است که از او بخواهید مکان کثیف شده را پاک کند یا با پول تو جیبی‌هایش دوباره گلدانی بخرد اما اگر پولی دزدیده مجبورید به گونه‌ای او را تنبیه کنید که شوکه شده و متوجه اشتباهش بشود. اکثر کارشناسان معتقدند تنبیه بدنی از آنجا که حس تحقیر را در کودک زنده می‌کند، به هیچ عنوان مناسب نیست.
والدینی که جرات تنبیه‌کردن ندارند
والدینی که قدرت تنبیه ندارند، نمی‌توانند برای فرزندشان نیز قوانینی وضع کنند. کاملا عادی است که فرزندانشان بی‌ادب و شلوغ بار بیایند و همیشه در مدرسه دچار مشکلاتی شوند. وقتی برای کودکی قوانینی وضع می‌کنیم یعنی به او می‌گوییم که در صورت رعایت این قوانین می‌تواند در جمع خانواده و جامعه پذیرفته شود. در حقیقت اینگونه او را برای زندگی آماده می‌کنیم. برخی از والدین وظیفه تنظیم و وضع مقررات و محدویت‌ها را با رفتار خشونت‌آمیز با فرزند اشتباه می‌گیرند. یک کودک دو ساله را در نظر بگیرید. کودکان در این سن علاقه بسیار زیادی به فرو کردن انگشت‌شان در پریز برق دارند. اگر هنگام انجام این کار ضربه‌ای روی دستشان بزنید آنها می‌فهمند که نباید این کار را انجام دهند. در حالی که بسیاری از والدین با ادای کلمات سعی می‌کنند او را از این کار منع کنند و علاقه‌ای به تنبیه فرزندشان ندارند.
آیا تنبیه کردن سبب تربیت شدن می‌شود؟
وقتی محدودیتی برای کودکان قایل نباشیم آنها قدرت را در دست می‌گیرند و از دو تا سه سالگی ناسازگاری‌های آنها در مهد و مدرسه آغاز می‌شود. این کودکان لوس و مستبد بار می‌آیند و از والدین انتظار دارند تمامی وسایل مد روز را برای آنان تهیه کنند.
آیا می‌توان تنبیه را از نوجوانی آغاز کرد؟
هیچ گاه برای آغاز وضع مقررات و قرار دادن محدودیت دیر نیست، والدین می‌توانند در سن نوجوانی از وضع مقرراتی در مورد مقدار پول تو جیبی و ساعات بیرون ماندن از خانه آغاز کنند اما این نکته را فراموش نکنید که در این سن والدین باید آماده شنیدن سخنان آزاردهنده نوجوان‌شان باشند و درست عکس‌العمل نشان دهند. بهتر است والدین قوانین کمی وضع کنند ولی در عوض نظارت خوبی بر رعایت آنها داشته باشند تا مورد مسخره قرار نگیرند.
وقتی محدودیتی برای کودکان قایل نباشیم آنها قدرت را در دست می‌گیرند و از دو تا سه سالگی ناسازگاری‌های آنها در مهد و مدرسه آغاز می‌شود.
وقتی کودک به قوانین احترام نمی‌گذارد
برخی از والدین تنبیهی بیش از حد را برای فرزندانشان در نظر می‌گیرند. این امر باعث می‌شد کودک حس کند در حق او بی‌عدالتی شده است. اگر به کودکی دو ساله بگویید که باید یک ساعت یک گوشه بنشیند چون فلان کار را کرده است، غیرعادلانه و نشدنی است. باید تنبیهی انتخاب شود که کودک قدرت تحمل آن را داشته باشد در غیر این صورت او از تنبیه فرار کرده و مجددا همان اشتباهات را تکرار می‌کند. اگر والدینی نمی‌دانند چه نوع تنبیهی مناسب فرزندشان است بهتر است با مشاوران کودک یا روانشناسان صحبت کنند. به هر حال اگر روابط آنان با کودکشان دچار مشکل شده است نباید به همان صورت روابط را ادامه داد.
راههای تربیت ماندگار:
وقتی فرزندی به دنیا می آید ، با خود دنیایی از مسئولیت ،شادی،امید و حتی دلهره و اضطراب را به همراه می آورد. از روزی که مطلع می شویم ، مفتخر به مادر یا پدر بودن شده ایم ، تا روزی که زنده هستیم این مسئولیت ها ،دلهره ها،نگرانی ها و لحظات غم و شادی با ما خواهد بود .
بزرگان دین ما تاکید بسیار داشته اند که اگر می خواهیم فرزندی صالح داشته باشیم باید از قبل از تولد و حتی دور تر، قبل از انتخاب همسر به فکر باشیم . زیرا خلق و خوی همسرمان ،خانواده اش،روش های تربیتی اش و هزاران نکته ی دیگر در آینده ی فرزندمان تاثیر گذار است .
هرچند ازدواج چندین کارکرد و فایده دارد اما مهم ترین آن ادامه ی نسل است . فرزندان و خاندانی که ادامه ی ما هستند و گواهی بر اینکه زمانی ما بوده ایم و مهم تر اینکه چگونه بوده ایم. باقیات الصالحات و داشتن نسلی پاک آرزوی هر مسلمانی است.داستان پسر نوح که با بدان بنشست را همه شنیده ایم و نمی خواهیم منکر عوامل محیطی و تاثیر دوستان و ... در تربیت فرزند شویم ، اما این موضوع چیزی از مسئولیت ما کم که نمی کند بلکه بیشتر هم می کند.
حتما شما هم در اطرافیان خود خانواده های اصیل و مذهبی را دیده اید که فرزندانی متفاوت و در بعضی مواقع متضاد با خود و ارزش هایشان دارند و از این بابت بسیار آزار می بینند. فرزندانی که تا سن خاصی به هنجارها و ارزش های خانواده پایبند بوده اند؛ اما در سن بلوغ ، هنگام ورود به دانشگاه و یا هنگام انتخاب همسر ورق بر می گردد و پسری که تا دیروز به خواهر هایش برای رعایت حجاب و.. تذکر می داد ، همسری را انتخاب می کند که با هنجارهای دینی و خانواده اش متضاد است و آنوقت پدر و مادر او احساس می کنند تمام زحمات این سال هایشان هدر رفته و اصطلاحا خستگی به تنشان می ماند.
ما در این مقاله چند راهکار ارائه می دهیم که می تواند به شما کمک کند تا در تربیت فرزندتان موفق تر بوده و به ماندگاری این تربیت که بسیار مهم است در طول سال ها و در شرایط مختلف امید وار باشید
راهکارهای داشتن تربیتی موثر و ماندگار:
1- تربیت ، همراه با محبت باشد.
اولین و مهم ترین نکته ای که لزوم آن بر تمام کسانی که به نوعی در حوزه ی تعلیم و تربیت کار می کنند پوشیده نیست ، این است که موفقیت در تربیت به شرطی است که همراه با محبت باشد . هر کدام از ما اگر به گذشته ی خود رجوع کنیم ، خاطراتی از دوران کودکی داریم که وقتی لزوم انجام یا ترک یک رفتار را از کسی شنیده ایم که رابطه ی عاطفی خوبی با ما داشته است ،با میل بیشتر و راحت تر پذیرفته ایم و به قول شهید بهشتی : جاذبه در حد اعلی ،دافعه در حد نیاز.
2- مضامین تربیتی تدریجی و گام به گام منتقل شود.
فراموش نکنیم تربیت و مضامین تربیتی چیزی نیست که در مدت زمانی کم و دفعتا قابل انتنقال باشد. ابتدا باید از مفاهیم آسان شروع کرد و در هر سنی متناسب با نیاز کودک سطح مضامین انتقالی را تغییر داد . همانطور که هنگام بیماری فرزندانمان در دوران طفولیت ،با قطره چکان دارو می دهیم ، معارف و نکات تربیتی را نیز باید قطره چکانی و مطابق با ظرفیت روحی او ارائه کنیم.
3- از استمرار و تکرار البته در کنار ایجاد تنوع خسته نشوید .
برای نهادینه شدن هر عملی ، تکرار لازم است . خود شما وقتی قصد حفظ کردن شعر ،شماره تلفن و یا حتی مسیر تازه ای را دارید آیا با اولین بار مطمئن خواهید بود که فراموش نخواهید کرد؟ به طور قطع چند بار تکرار می کنید تا یقین حاصل کنید ،فراموشتان نمی شود . پس استمرار در رفتار باعث می شود فرزند بهتر آن را به خاطر بسپارد و اصطلاحا ملکه ی ذهنی اش شود. اما مراقب باشید این کار را در فواصل زمانی و با روش های مختلف انجام دهید تا رفتارتان دچار یکنواختی نشود.
4- فرزندتان را در امر تربیت شریک کنید.
از او یک موجود منفعل نسازید. وقتی کودک مشارکت فعال داشته باشد ،هم از آموزش لذت می برد و هم دیرتر فراموش می کند . سعی کنید به او مسئولیت بدهید . برای مثال اگر می خواهید او یاد بگیرد که اسراف نکند ، می توانید به او بگوئید مسئول خاموش کردن لامپ ها موقع خروج از خانه است. و به این ترتیب او را با خود همراه کنید که تاثیر این همراهی بسیار زیاد است.
5- نیاز های سنی فرزندتان را در نظر بگیرید.
فرزند شما در هر سنی نیاز ها و توانایی های خاص خود را دارد. و این نیاز ها با توجه به جنسیت هم تغییر می کند.شما به عنوان والدین و مربی کودک مهم ترین مهارتتان شناخت این نیاز هاست . هر برنامه ی تربیتی برای سن خاصی جواب می دهد اگر شما رفتاری را که با فرزندتان در هشت سالگی دارید ،در سن بلوغ و نوجوانی به طور قطع باید رفتارتان را تغییر دهید.
یکی از توانایی های شما این است که فرزندتان را آماده کنید تا در مواقع لزوم در زندگی اش بتواند به تنهایی تصمیم درست بگیرد .
6 - تفکر را به او بیاموزید ،نه به جایش فکر کنید.
یکی از توانایی های شما این است که فرزندتان را آماده کنید تا در مواقع لزوم در زندگی اش بتواند به تنهایی تصمیم درست بگیرد . برای رسیدن به این توانایی باید از کودکی به او فرصت انتخاب دهید و بگذارید دلیل انتخاب هایش را توضیح دهد و در صورت اختلاف نظر با هم بحث کنید.
7 - جامعه و شرایط امروز را بشناسید.
هیچ کودکی را نمی توان از روی کتاب های روان شناسی تربیت کرد و یا روش نسل گذشته را در تربیتش پیاده کرد. بلکه باید شرایطی که وی در آن رشد می کند را در نظر گرفت زیرا زمانه تغییر کرده است ، اصل تربیت همان است ؛ اما با توجه به زیاد شدن تاثیر وسایل ارتباط جمعی و انواع جدیدی از وسایل در خانه ها مثل رایانه و.. بهترین راه این است که ضمن استفاده از روش های تربیتی سنتی موفق ، تغییراتی در بعضی جنبه های آن بدهیم و پا به پای تاثیر گذاری بیشتر محیط و جامعه ما نیز تاثیرمان را بیشتر کنیم.
8- تفاوت های فردی را فراموش نکنید.
همانطور که هیچ دو سر انگشتی مثل هم نیست ، انسان ها هم با هم متفاوت اند. این تفاوت در روح و روان و نیازها وتوانایی ها پررنگ تر است. آن ها را در نظر بگیرید و خواسته ها و انتظاراتتان را بر اساس آن تنظیم کنید.منحصر به فرد بودن او را بپذیرید .
بچه های ما آن چیزی نمی شوند که ما می گوئیم ،آن چیزی می شوند که ما هستیم .
9- اهل نفاق نباشید.
شما و اعمالتان بهترین آموزش برای فرزندانتان خواهید بود . همان جمله ی معروف : بچه های ما آن چیزی نمی شوند که ما می گوئیم ،آن چیزی می شوند که ما هستیم . پس شعار دادن و ترسیم مدینه ی فاضله چیزی را حل نمی کند بلکه باید از خودتان شروع کنید. سجایایی را که آرزو دارید در فرزندتان ببینید در خود ایجاد کنید.
10- مراقبت دورادور ونظارت بر کارهای فرزند تا زمان نیاز.
وقتی فرزندتان بزرگ تر شد و اصطلاحا دیگر کودک نبود، باز هم بر کارهای او نظارت داشته باشید اما نه به صورت مستقیم و به گونه ای که او احساس کند در کارش دخالت می کنید.این کار را تا زمانی ادامه دهید که احساس کنید ،دیگر شخصیتش شکل گرفته و نیازی به مراقبت مستمر شما ندارد.
11 - پدر و مادر با هم متحد باشید.
هیچ چیز به اندازه ی خانواده ی متحدی که پدر ومادر در آن همراه و همسو هستند ،در روح فرزند تاثیر گذار نیست . پدر در خانواده باید مظهر قدرت و مادر منبع محبت باشد و این دو هم به یکدیگر احترام بگذارند و هم خواسته ها و انتظاراتشان از فرزند را با هم هماهنگ کنند. اینطور نباشد که هر کدام روشی را در پیش بگیرند که در نهایت روش هیچ کدام تاثیر گذار نخواهد بود.
12- اخلاص داشته باشید.
در هر کاری کمک خداوند بزرگ ترین حامی برای موفقیت است. در تربیت فرزندتان نیز از خداوند کمک بخواهید و نیتتان را خالص کنید .مطمئن باشید خداوند همراهتان خواهد بود و اگر زمانی مشکلی هم پیش بیاید ،با توکل به خدا آ ن را حل خواهید کرد.
ما به عنوان پدر و مادر موظف هستیم ، هر آنچه در توان داریم برای سعادت و موفقیت فرزندانمان انجام دهیم و این بزرگ ترین رسالت ما ست.
این وبگاه به منظور دسترسی هر چه بیشتر به مطالب - اطلاعات و آموزش های زنان، بارداری، زایمان و تازه ترین اخبار و مقالات پزشکی-مامایی و پرستاری تاسیس شده است.